Socjologiczne dualizmy z perspektywy badań nad rozwojem społeczno-gospodarczym = Sociological dualisms from the perspective of research on socio-economic development

Mantey, Dorota

doi:2300-8466 (on-line)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Socjologiczne dualizmy z perspektywy badań nad rozwojem społeczno-gospodarczym = Sociological dualisms from the perspective of research on socio-economic development Mantey, Dorota

Object structure

Socjologiczne dualizmy z perspektywy badań nad rozwojem społeczno-gospodarczym = Sociological dualisms from the perspective of research on socio-economic development

Przegląd Geograficzny T. 92 z. 4 (2020)

Mantey, Dorota : Autor

dualism ; sociology ; levels of analysis ; socio-economic development ; dichotomous categorisations

This article of a theoretical and conceptual nature seeks to indicate possibilities for the dualisms applied in sociology to gain incorporation into the conceptualisation and operationalisation of the research on socio-economic development that geographers pursue. These dualisms should prove useful in explaining the mechanisms of social change as the driving force behind development. The article emphasises the role of structure and agency in explaining development mechanisms, proposes the pursuit of research at several levels simultaneously in line with sociology’s methodological dualisms, and also supplies examples of dichotomous categorisations and social structures that help with the understanding of development mechanisms. The incorporation of sociological dualisms into geographical considerations of development can bring new perspective to the design of research, triangulation (combining different methods of analysis) and conclusion-drawing. The result will be a readier challenge of geographers’ propensity to formulate deterministic dependences and perceive development factors as fully controlled.

Antoci, A., Sabatini, F., & Sodini, M. (2009). The fragility of social capital. FEEM Working Paper, 16.2009.
Archer, M.S. (1995). Realist Social Theory: the Morphogenetic Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
Archer, M.S. (2007). Making our Way through the World: Human Reflexivity and Social Mobility. Cambridge: Cambridge University Press.
Archer, M.S. (2013). Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. Kraków: Nomos.
Bauman, Z. (1993). Modernity and Ambivalence. Oxford: Polity Press.
Berger, P., & Pullberg, S. (1965). Reification and the Sociological Critique of Consciousness. History and Theory, 4(2), 196‑211. https://doi.org/10.2307/2504151
Blakely, E.J. (1989). Planning local economic development. Theory and practice. London: Sage Library and Social Research.
Bokszański, Z. (2016). Zmiana społeczna i jednostka we współczesności. Przegląd Socjologiczny, 65(3), 9‑22.
Bourdieu, P. (2009). Rozum praktyczny: O teorii działania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Boutang, Y.M. (2012). Cognitive Capitalism. New York: Wiley.
Budowski, M., Tillmann, R., Keim, W., & Amacker, M. (2010). Conceptualizing 'precarious prosperity': Empirical and theoretical elements for debate. International Journal of Comparative Sociology, 51(4), 268‑288. https://doi.org/10.1177/0020715210368840
CBOS. (1996). Konflikty w polskim społeczeństwie. Aktualność dawnych podziałów. Pobrane z: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/1996/K_156_96.PDF (17.02.2020).
Chojnicki, Z. (1989). Podstawowe aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego. W: A. Kukliński (red.), Współczesne problemy gospodarki przestrzennej Polski. Seria: Rozwój Regionalny, Rozwój Lokalny. Samorząd Terytorialny, 18 (s. 107‑121). Warszawa: Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW.
Chojnicki, Z. (1999). Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Chojnicki, Z. (2008). Rozwój społeczno-ekonomiczny i jego aspekty aksjologiczne. W: J. Parysek, & T. Stryjakiewicz (red.), Region społeczno-ekonomiczny i rozwój regionalny (s. 21‑36). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Churski, P., Dolata, M., Dominiak, J., Hauke, J., Herodowicz, T., Konecka-Szydłowska, B., Nowak, A., Perdał, R., & Woźniak, M. (2018). Współczesne przemiany czynników rozwoju społeczno-gospodarczego. W: P. Churski (red.), Teoretyczne i aplikacyjne wyzwania współczesnej geografii społeczno-ekonomicznej. Studia KPZK PAN, 183 (s. 67‑88), Warszawa: KPZK PAN.
Coleman, J. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94, 95-S120. https://doi.org/10.1086/228943
Damon, J. (2012). Wykluczenie. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Davidson, S. (1998). Spinning the wheel of empowerment. Planning, 1262, 14‑15.
Domański, R. (1990). Gospodarka przestrzenna. Warszawa: PWN.
Domecka, M. (2013). Dualność czy dualizm? Relacje pomiędzy strukturą i podmiotowym sprawstwem we współczesnych debatach teoretycznych. W: A. Mrozowicki, O. Nowaczyk, & I. Szlachcicowa (red.), Sprawstwo. Teorie, metody, badania empiryczne w naukach społecznych (s. 103‑115). Kraków: Nomos.
Durkheim, É, & Bellah, R.N. (1973). Émile Durkheim on Morality and Society. Selected Writings. Chicago: The University of Chicago Press.
Durkheim, É. (1999). O podziale pracy społecznej. Warszawa: PWN.
Giddens, A. (2003). Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
Hałas, E. (2011). Refleksyjność jako zasada i problem teorii społecznej. Zagadnienia Naukoznawstwa, 188(2), 191‑202.
Harvey, D. (1990). The condition of postmodernity. Cambridge: Blackwell.
Hausner, J. (2013). Rozwój społeczno-gospodarczy. W: J. Hausner, A. Karwińska, & J. Purchla (red.), Kultura a rozwój (s. 21‑38). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Huntington, S.P. (1998). Zderzenie cywilizacji. Warszawa: MUZA SA.
Huwart, J.Y., & Verdier, L. (2013). Economic Globalisation. Origins and consequences. Organisation for Economic Cooperation and Development Insights, OECD Publishing.
Inglehart, R. (red.). (2003). Human values and social change. Findings from the values surveys. Leiden - Boston: Brill.
Iwińska, K. (2015). Być i działać w społeczeństwie. Dyskusje wokół teorii podmiotowego sprawstwa. Kraków: Nomos.
Karwińska, A. (2013). Kulturowe podłoże formowania się kapitału ludzkiego i społecznego. W: J. Hausner, A. Karwińska, & J. Purchla (red.), Kultura a rozwój (s. 307‑326). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury .
Kotus, J., Piekarska, J. (2019). Geograf społeczny na ścieżce eksperymentalnej. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 46, 103‑120.
Lockwood, D. (1991). Social Integration and System Integration. W: S. Lash (red), Post-Structuralist and Post-Modernist Sociology. Cambridge: Edward Elgar Publishing Limited.
Lorini, G. (2010). Ontologia społeczna Czesława Znamierowskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 72(4), 21‑30.
Macionis, J.J. (1987). Sociology. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
Manicas, P.T. (1987). A History and Philosophy of the Social Sciences. London: Blackwell.
Mansell, G. (1989). Dualism in Social Theory and Systems Practice. W: M.C. Jackson, P. Keys, & S.A. Cropper (red.), Operational Research and the Social Sciences (s. 171‑175). Boston: Springer.
Markowska-Przybyła, U. (2016). Determinanty kapitału społecznego w kontekście możliwości oddziaływania władz publicznych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 418, 240‑251. https://doi.org/10.15611/pn.2016.418.24
Markowski, A., & Pawelec, R. (2001). Słownik Wyrazów Obcych i Trudnych. Warszawa: Wilga.
Marks, K. (1959). Kapitał, 3. Warszawa: Książka i Wiedza.
Misztal, M. (1980). Problematyka wartości w socjologii. Warszawa: PWN.
Mucha, J. (1986). Socjologia jako krytyka społeczna. Orientacja radykalna i krytyczna we współczesnej socjologii zachodniej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Paleczny, T. (2001). Socjologia stosunków międzynarodowych. Zarys problematyki. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne.
Parysek, J. (1997). Podstawy gospodarki lokalnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Parysek, J. (2005). Miasta polskie na przełomie XX i XXI wieku: Rozwój i przekształcenia strukturalne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Parysek, J. (2018). Rozwój społeczno-gospodarczy oraz czynniki i uwarunkowania rozwoju. W: P. Churski (red.), Teoretyczne i aplikacyjne wyzwania współczesnej geografii społeczno-ekonomicznej. Studia KPZK PAN, 183 (s. 37‑56). Warszawa: KPZK PAN.
Piróg, T. (2016). Dialog obywatelski w perspektywie socjologicznej. Mity i realia dobrego rządzenia. Kraków: Nomos.
Pomiankiewicz, Ł. (2014). Kultura jako struktura. Dualizm analityczny i realizm ontologiczny w koncepcji zmiany kulturowej Margaret, S. Archer. Studia Socjologiczne, 214(3), 45‑66.
Porpora, V.D. (1989). Four Concepts of Social Structure. Journal for the Theory of Social Behaviour, 19(2), 195‑211. https://doi.org/10.1111/j.1468‑5914.1989.tb00144.x
Ritzer, G. (red.). (1992). Metatheorizing: 6 Key Issues In Sociological Theory. London: Sage Publications.
Rothbard, M.N. (2007). Ekonomia wolnego rynku, 1. Warszawa: Fijorr Publishing.
Rothbard, M.N. (2010). Etyka wolności. Warszawa: Fijorr Publishing.
Rubinstein, D. (1981). Marx and Wittgenstain: Social Praxis and Social Explanation. London: Routledge & Kegan Paul.
Schumpeter, J.A. (2005). Development. Journal of Economic Literature, 43(1), 108‑120.
Sen, A. (1999). Rozwój i wolność. Poznań: Zysk i S-ka.
Skąpska, G. (2016). Socjologia - nauka o społeczeństwie, dla społeczeństwa. Wykład inauguracyjny na rozpoczęcie roku akademickiego 2016/2017 w Instytucie Socjologii UJ. Pobrane z: https://socjologia.uj.edu.pl/documents/15033991/28943437/Prof.+Sk%C4%85pska+-+wyk%C5%82ad+inauguracyjny/0ab5c7eb-4357‑4de8‑8c85-e199a3e3c0f0 (17.02.2020).
Stawiński, J. (2008). Dualizm. W: G. Marshall (red.), Słownik socjologii i nauk społecznych (s. 63). Warszawa: PWN.
Stefaniak, Ł. (2015). Dwubiegunowa typologia społeczeństw Murraya Rothbarda. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska I - Philosophy and Sociology, 40(2), 121‑135. https://doi.org/10.17951/i.2015.40.2.121
Szacki, J. (1964). Durkheim. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Sztompka, P. (1983). Zmiana strukturalna społeczeństwa: szkic teorii. Studia Socjologiczne, 2, 125‑151.
Sztompka, P. (1985). Teoria socjologiczna końca XX wieku. Wstęp do wydania polskiego. W: J.H. Turner (red.), Struktura teorii socjologicznej (s. 9‑53). Warszawa: PWN.
Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Sztompka, P. (2005). Socjologia zmian społecznych. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Turowski, A. (2013). Pustynia wolności. Zeszyty Artystyczne, 23, 33‑40.
Weryński, P. (2015). Morfogeneza zbiorowych podmiotów działania. Metodologia badania polskiego sprawstwa obywatelskiego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie, 85, 587‑598.
Wright Mills, C. (1961). Elita władzy. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Wyka, A. (1993). Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Ziółkowski, M. (2012). Kapitały społeczny, kulturowy i materialny i ich wzajemne konwersje we współczesnym społeczeństwie polskim. Studia Edukacyjne, 22, 7‑27.
Żarnowski, J. (2020). Struktury społeczne: upiór przeszłości czy narzędzie badawcze? Wnioski z ewolucji historiografii dziejów społecznych. Pobrane z: http://www.historiaspoleczna.uw.edu.pl/seminarium/badania-struktur-spolecznych/struktury_spoleczne_upior_przeszlosci_czy_narzedzie_badawcze_wnioski_z_ewolucji_historiografii_dziejow_spolecznych (17.02.2020).