Policentryczność regionów miejskich w Polsce = Polycentricity of urban regions in Poland

Bartosiewicz, Bartosz; Marcińczak, Szymon

doi:2300-8466 (on-line)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Policentryczność regionów miejskich w Polsce = Polycentricity of urban regions in Poland Bartosiewicz, BartoszMarcińczak, Szymon

Object structure

Policentryczność regionów miejskich w Polsce = Polycentricity of urban regions in Poland

Przegląd Geograficzny T. 92 z. 4 (2020)

Bartosiewicz, Bartosz : Autor ; Marcińczak, Szymon : Autor

policentryczność ; regiony miejskie w Polsce ; dojazdy do pracy

Przedmiotem artykułu jest pomiar policentryczności regionów miejskich w Polsce oraz ilustracja zróżnicowania przestrzennego tego zjawiska. Badanie zostało przeprowadzone na podstawie danych na temat rozmieszczenia miejsc pracy (policentryczność morfologiczna) oraz dojazdów do pracy (policentryczność funkcjonalna). Badanie właściwe poprzedza wyjaśnienie pojęcia policentryczności, które w literaturze przedmiotu nie jest jednoznaczne. Pomiar policentryczności prowadzony jest na zbiorze autorskich regionów miejskich, delimitowanych zgodnie z koncepcją dziennych systemów miejskich (daily urban systems). W artykule policentryczność mierzona jest metodą zaproponowaną przez Burgera (2011) – tzw. prymatem policentryczności. Dodatkowo wyznaczane są typy policentryczności według typologii van der Laana (1998). Otrzymane wyniki wskazują, że w regionach miejskich w Polsce występuje silna zależność pomiędzy policentrycznością morfologiczną i funkcjonalną oraz że przeciętnie regiony miejskie są bardziej policentryczne funkcjonalnie niż morfologicznie.

Alonso, W. (1964). Location and Land Use: Towards a general history of land rent. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. https://doi.org/10.2307/142015
Bański, J., Czapiewski, K., & Mazur, M. (2012). Policentryczność rozwoju Mazowsza. Mazowsze. Studia Regionalne, 10, 71‑88.
Bartosiewicz, B. (2016). Wyznaczanie miejskich obszarów funkcjonalnych o znaczeniu ponadlokalnym na potrzeby planistyczne - przykład województwa łódzkiego. Zarządzanie Publiczne, 37, 38‑51, http://doi.org/10.15678/ZP.2016.37.3.03
Blazy, R. (2008). Aglomeracja policentryczna jako organizm "bez serca" - na przykładzie górnośląskiego obszaru metropolitalnego. Czasopismo Techniczne, 105(2), 55‑61.
Boussauw, K., Derudder, B., & Witlox, F. (2011). Measuring spatial separation processes through the minimum commute: the case of Flanders. European Journal of Transport and Infrastructure Research, 11(1), 42‑60. https://doi.org/10.18757/ejtir.2011.11.1.2911
Burgalassi, D. (2010). Defining and measuring polycentric regions: the case of Tuscany. Pobrane z: https://scholar.google.pl/scholar? cluster=6983367515697200651&hl=pl&as_sdt=0,5 (03.01.2018).
Burger, M.J., Goei, B., van der Laan, L., & Huisman, F.J.M. (2011). Heterogeneous development of metropolitan spatial structure: Evidence from commuting patterns in English and Wels city-regions, 1981‑2001. Cities, 28(2), 160‑170. https://doi.org/10.1016/j.cities.2010.11.006
Burger, M., & Meijers, E. (2012) Form follows function? Linking morphological and functional polycentricity. Urban Studies, 49(5), 1127‑1149. https://doi.org/10.1177/0042098011407095
Camagni, R., Gibelli, M.C., Rigamonti, P. (2002). Urban mobility and urban form: the social and environmental costs of different patterns of urban expansion. Ecological Economics, 40(2), 199‑216. https://doi.org/10.1016/s0921‑8009 (01)00254‑3
CEC. (1999). European spatial development perspective: Towards balanced and sustainable development of the territory of the EU. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
Cirilli, A., & Veneri, P. (2014). Spatial structure and carbon dioxide (CO2) emissions due to commuting: An analysis of Italian urban areas. Regional Studies, 48(12), 1993‑2005. https://doi.org/10.1080/00343404.2013.827333
Clark, W.A.V., Huang, Y., & Withers, S. (2003). Does commuting distance matter? Commuting tolerance and residential change. Regional Science and Urban Economics, 33(2), 199‑221. https://doi.org/10.1016/S0166‑0462 (02)00012‑1
Davoudi, S. (2003). European Briefing: Polycentricity in European spatial planning: from an analytical tool to a normative agenda. European Planning Studies, 11(8), 979‑999. https://doi.org/10.1080/0965431032000146169
De Goei, B., Burger, M.J., Oort, F.G., & Kitson, M. (2010). Functional Polycentrism and Urban Network Development in the Greater South East, United Kingdom: Evidence from commuting patterns, 1981‑2001. Regional Studies, 44(9), 1149‑1170. https://doi.org/10.1080/00343400903365102
Deng, Y., Liu, J., Liu, Y., & Luo, A. (2019). Detecting Urban Polycentric Structure from POI Data. ISPRS International Journal of Geo-Information, 8(6), 283. https://doi.org/10.3390/ijgi8060283
ESPON 1.1.1 (2004). Potentials for polycentric development in Europe. Project Report. Stockholm/Luxembourg: Nordregio/ESPON Monitoring Committee. Pobrane z: espon.eu
ESPON 1.4.3. (2007). Study on Urban Functions, Final report, Brussels/Luxembourg: ULB/ESPON Monitoring Committee. Pobrane z: espon.eu (03.01.2018).
Faludi, A. (2006). From European spatial development to territorial cohesion policy. Regional Studies, 40(6), 667‑678. https://doi.org/10.1080/00343400600868937
Fawcett, C.B. (1932). Distribution of the urban population in Great Britain, 1931. The Geographical Journal, 79(2), 100‑113. https://doi.org/10.2307/1785089
Geddes, P. (1915). City in evolution. London: Williams and Norgate Ltd.
Gorzelak, G., & Smętkowski, M. (2005). Metropolia i jej region w gospodarce informacyjnej. Scholar Books.
Green, N. (2007). Functional polycentricity: A formal definition in terms of social network analysis. Urban Studies, 44(11), 2077‑2103. https://doi.org/10.1080/00420980701518941
Green, N. (2008). City-states and the spatial in-between. Town and Country Planning, 77(5).
Growe, A. (2012). Emerging polycentric city-regions in Germany. Regionalisation of economic activities in metropolitan regions. Erdkunde, 66(4), 295‑331. https://doi.org/10.3112/erdkunde.2012.04.02
Gruchociak, H. (2012). Delimitacja lokalnych rynków pracy w Polsce. Przegląd Statystyczny, 59(2), 277‑297.
Hall, P.G., & Pain, K. (red.). (2006). The polycentric metropolis: learning from mega-city regions in Europe. Routledge.
Harris, C.D., Ullman, E.L. (1945). The nature of cities. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 242(1), 7‑17. https://doi.org/10.4324/9780203543047‑7
Heffner, K., & Gibas, P. (2015). Obszary funkcjonalne i ich związki z zasięgiem oddziaływania ośrodków subregionalnych (na przykładzie województwa opolskiego). Studia Miejskie, 18, 10‑23.
Heffner, K., & Gibas, P. (2017). Centra regionów a spójność regionalna w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wroclawiu, 466. https://doi.org/10.15611/pn.2017.466.10
Hincks, S. (2012). Daily Interaction of Housing and Labour Markets in North West England. Regional Studies, 46(1), 83‑104. https://doi.org/10.1080/00343404.2010.486782
Kloosterman, R.C., & Lambregts, B. (2001). Clustering of economic activities in polycentric urban regions: the case of the Randstad. Urban Studies, 38(4), 717‑732. https://doi.org/10.1080/00420980120035303
Kloosterman, R.C., & Musterd, S. (2001). The polycentric urban region: towards a research agenda. Urban Studies, 38(3), 623‑633. https://doi.org/10.1080/00420980120035259
Komornicki, T., Czapiewski, K., & Solon, B. (2012). Zagospodarowanie infrastrukturalne i kapitał fizyczny oraz policentryczność rozwoju Mazowsza. Trendy Rozwojowe Mazowsza, 4. Warszawa: Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego.
Komornicki, T., Korcelli, P., Siłka, P., Śleszyński, P., & Świątek, D. (2013). Powiązania funkcjonalne pomiędzy polskimi metropoliami. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
Korcelli, P. (2004). Koncepcja policentryczności systemów miejskich w ujęciu Europejskiej Perspektywy Rozwoju Przestrzennego. Europa XXI, 11, 37‑43. https://doi.org/10.7163/Eu21.2004.11
Korcelli, P. (2005). Pojęcie policentryczności a współczesne przemiany systemów miast. Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 219. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
Korcelli, P. (2005). The urban system of Poland. Built Environment, 31(2), 133‑142. https://doi.org/10.2148/benv.31.2.133.66251
Korcelli, P., & Śleszyński, P. (2008). Delimitacja Funkcjonalnych Obszarów Miejskich 2006 (Mapa nr 7), W: P. Korcelli (red.) Ekspercki projekt koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju do roku 2033, (s. 23).
Korcelli-Olejniczak, E. (2004). Funkcje metropolitalne Berlina i Warszawy w latach 1990‑2002: współzależność pozycji w systemie miast Europy Środkowej. Prace Geograficzne, 198. Warszawa: IGiPZ PAN.
Kurek, S., Wójtowicz, M., & Gałka, J. (2020). Population Growth in Functional Urban Areas in Poland. W: S. Kurek, M. Wójtowicz, & J. Gałka (red.), Functional Urban Areas in Poland (s. 33‑50). Cham: Springer.
Leszczycki, S., Eberhardt, P., & Herman, S. (1971). Aglomeracja miejsko-przemysłowe w Polsce 1966‑2000. Warszawa: PWN.
Krugman, P.R. (1993). Geography and Trade. MIT Press.
Krzysztofik, R., Tkocz, M., Spórna, T., & Kantor-Pietraga, I. (2016). Some dilemmas of post-industrialism in a region of traditional industry: The case of the Katowice conurbation, Poland. Moravian Geographical Reports, 24(1), 42‑54.
Limtanakool, N., Dijst, M., & Schwanen, T. (2007). A theoretical framework and methodology for characterising national urban systems on the basis of flows of people: empirical evidence for France and Germany. Urban Studies, 44(11), 2123‑2145. https://doi.org/10.1080/00420980701518990
Limtanakool, N., Schwanen, T., & Dijst, M. (2009). Developments in the Dutch urban system on the basis of flows. Regional Studies, 43(2), 179‑196. https://doi.org/Limtanakool, N., Schwanen, T., & Dijst, M. (2009). Developments in the Dutch urban system on the basis of flows. Regional Studies, 43(2), 179‑196. https://doi.org/10.1080/00343400701808832
Lin, D., Allan, A., & Cui, J. (2015). The impact of polycentric urban development on commuting behaviour in urban China: evidence from four sub-centres of Beijing. Habitat International, 50, 195‑205. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2015.08.018
Liu, X., & Wang, M. (2016). How polycentric is urban China and why? A case study of 318 cities. Landscape and Urban Planning, 151, 10‑20. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2016.03.007
Liu, X., Derudder, B., & Wu, K. (2016). Measuring polycentric urban development in China: An intercity transportation network perspective. Regional Studies, 50(8), 1302‑1315. https://doi.org/10.1080/00343404.2015.1004535
Malý, J. (2016). Impact of polycentric urban systems on intra-regional disparities: A micro-regional approach. European Planning Studies, 24(1), 116‑138. https://doi.org/10.1080/09654313.2015.1054792
Marcińczak, S., & Bartosiewicz, B. (2018). Commuting patterns and urban form: Evidence from Poland. Journal of Transport Geography, 70. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2018.05.019
Markowski, T., & Marszał, T. (red.) (2002), Polycentric metropolitan regions - new concepts and experiences. Studia Regionalia KPZK PAN, 11. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
Markowski, T., & Marszał, T. (2005). Funkcje i zarządzanie obszarami metropolitalnymi. Samorząd Terytorialny, 7‑8, 7‑16.
Marszał, T. (2017). Łódź Metropolitan Area: Delimitation, planning and development. Geographia Polonica, 90(3), 281‑300. https://doi.org/10.7163/gpol.0096
Meijers, E. (2008). Measuring polycentricity and its promises. European Planning Studies, 16(9), 1313‑1323. https://doi.org/10.1080/09654310802401805
Meijers, E. (2008b). Summing small cities does not make a large city: polycentric urban regions and the provision of cultural, leisure and sports amenities. Urban Studies, 45(11), 2323‑2342. https://doi.org/10.1177/0042098008095870
Meijers, E., Hoogerbrugge, M., & Cardoso, R. (2017). Beyond Polycentricity: Does Stronger Integration Between Cities in Polycentric Urban Regions Improve Performance?. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 109(1), 1‑21. https://doi.org/10.1111/tesg.12292
Melo, P.C., Graham, D.J., & Noland, R.B. (2012). The effect of labour market spatial structure on commuting in England and Wales. Journal of Economic Geography, 12(3), 717‑737. https://doi.org/10.1093/jeg/lbr011
Mikuła, Ł., & Kaczmarek, T. (2017). Metropolitan integration in Poland: the case of Poznań Metropolis. International Planning Studies, 22(1), 30‑43. https://doi.org/10.1080/13563475.2016.1256191
Pielesiak, I. (2012). Delimitacja i instytucjonalizacja Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego, W: B Bartosiewicz, I. Pielesiak, & T. Marszał (red.). Spójność terytorialna Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego, Studia KPZK PAN, 147 (s. 139-154). Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania raju PAN.
Porter, M.E. (1990). The competitive advantage of nations. Competitive Intelligence Review, 1(1).https://doi.org/10.1002/cir.3880010112
Potrykowska, A. (1989). Funkcjonalne regiony miejskie w krajowym systemie osadniczym. W: P. Korcelli, & A. Gawryszewski (red.), Współczesne przemiany regionalnych systemów osadniczych w Polsce. Prace Geograficzne, 152 (s. 55‑75). Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Rauhut, D. (2017). Polycentricity - one concept or many? European Planning Studies, 25(2), 332‑348. https://doi.org/10.1080/09654313.2016.1276157
Rosik, P., Stępniak, M., & Wiśniewski, R. (2010). Dojazdy do pracy do Warszawy i Białegostoku- alternatywne podejścia metodologiczne. Studia Regionalne i Lokalne, 40(2), 77‑98.
Schmitt, P., Volgmann, K., Münter, A., & Reardon, M. (2015). Unpacking polycentricity at the city-regional scale: Insights from Dusseldorf and Stockholm. European Journal of Spatial Development, 59, 1‑26.
Scott, A.J. (1988). Metropolis: From the division of labor to urban form. University of California Press.
Shu, X., Han, H., Huang, C., & Li, L. (2020). Defining functional polycentricity from a geographical perspective. Geographical Analysis, 52(2), 169‑189.
Smętkowski, M., Jałowiecki, B., & Gorzelak, G. (2009). Obszary metropolitalne w Polsce - diagnoza i rekomendacje. Studia Regionalne i Lokalne, 35(1), 52‑73.
Sobolevsky, S., Campari, R., Belyi, A., & Ratti, C. (2014). General optimization technique for high-quality community detection in complex networks. Physical Review, E 90(1). https://doi.org/10.1103/physreve.90.012811
Sohn, J. (2005). Are commuting patterns a good indicator of urban spatial structure? Journal of Transport Geography, 13(4), 306‑317. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2004.07.005
Spórna, T. (2016). Policentryczność struktury przestrzennej miasta - przykład Sosnowca (praca doktorska), Uniwersytet Śląski w Katowicach.
Szabó, T., Szabó, B., & Kovács, Z. (2014). Polycentric urban development in post-socialist context: the case of the Budapest Metropolitan Region. Hungarian Geographical Bulletin, 63(3), 287‑301. https://doi.org/10.15201/hungeobull.63.3.4
Szajnowska-Wysocka, A. (1995). Podstawy zorganizowania miast konurbacji górnośląskiej. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, 1470. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Śleszyński, P. (2013). Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw. Przegląd Geograficzny, 85(2), 173‑197. https://doi.org/10.7163/przg.2013.2.2
Śleszyński, P. (2014). Delimitation and typology of functional urban regions in Poland based on commuting, 2006. Geographia Polonica, 87(2), 317‑320. https://doi.org/10.7163/gpol.2014.20
Śleszyński, P. (2015). Problemy delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych w Polsce. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 29, 37‑53. https://doi.org/10.14746/rrpr.2015.29.04
Śleszyński, P. (2018). Polska średnich miast: założenia i koncepcja deglomeracji w Polsce. Kraków: Klub Jagielloński.
Tammaru, T. (2005). Suburbanisation, employment change, and commuting in the Tallinn metropolitan area. Environment and Planning A, 37(9), 1669‑1687. https://doi.org/10.1068/a37118
Taubenböck, H., Standfuß, I., Wurm, M., Krehl, A., & Siedentop, S. (2017). Measuring morphological polycentricity. A comparative analysis of urban mass concentrations using remote sensing data. Computers, Environment and Urban Systems, 64, 42‑56. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2017.01.005
Thomas, R. (1973). The separation of home and workplace. W: P. Hall, H. Gracey, R. Drewett, & R. Thomas (red.), The planning systems, objectives, operations, impacts. London: Allen and Unwin. https://doi.org/10.1007/978‑1‑4899‑1210‑7_2
Van der Laan, L. (1998). Changing urban systems: An empirical analysis at two spatial levels. Regional Studies, 32(3), 235‑247. https://doi.org/10.1080/00343409850119733
Vasanen, A. (2012). Functional polycentricity: examining metropolitan spatial structure through the connectivity of urban sub-centres. Urban Studies, 49(16), 3627‑3644. https://doi.org/10.1177/0042098012447000
Veneri, P. (2010). Urban polycentricity and the costs of commuting: Evidence from Italian metropolitan areas. Growth and Change, 41(3), 403‑429. https://doi.org/10.1111/j.1468‑2257.2010.00531.x
Waterhout, B. (2002). Polycentric Development - What's Behind It?. Nijmegen: University of Nijmegen, Nijmegen School of Management.
Wiśniewski, R. (2012). Codzienne dojazdy do pracy - metodyczne aspekty badania wielkości i struktury dojazdów na przykładzie Białegostoku. Studia Regionalne i Lokalne, 49(3), 50‑64.
Wurster, C.B. (1963). The form and structure of the future urban complex. Cities and Space, Johns Hopkins UP, 73‑102. https://doi.org/10.4324/9781351300520‑3
Zhang, W., & Derudder, B. (2019). How sensitive are measures of polycentricity to the choice of 'centres'? A methodological and empirical exploration. Urban Studies, 56(16), 3339‑3357. https://doi.org/10.1177/0042098019843061
Zipf, G.K. (1949). Human behavior and the principle of least effort. Cambridge, Mass.: Addison-Wesley.
Zuzańska-Żyśko, E. (2018). Polycentricity and commuting. An application to metropolitan areas in the south of Poland, Acta Geobalcanica, 42), 77‑84.