Spór o jurysdykcję nad parafiami w województwie białostockim jako element konfliktu między Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym a Patriarchatem Moskiewskim

Dudra, Stefan

doi:2450-8357

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Spór o jurysdykcję nad parafiami w województwie białostockim jako element konfliktu między Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym a Patriarchatem Moskiewskim Dudra, Stefan

Object structure

Spór o jurysdykcję nad parafiami w województwie białostockim jako element konfliktu między Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym a Patriarchatem Moskiewskim

Polska 1944/45-1989 : studia i materiały, 18 (2020)

Dudra, Stefan

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Instytut Historii PAN

Warszawa

2020

s. 5-20 ; Streszczenie w jęz. angielskim.

Czasopismo/Artykuł

autokefalia ; Białostocczyzna ; Kościół Prawosławny ; Patriarchat Moskiewski ; prawosławie

W artykule poddano analizie konflikt jurysdykcyjny w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym (PAKP) na Białostocczyźnie w latach 1944–1946. W wyniku zmian granicznych po II wojnie światowej pozostały tam tylko cztery prawosławne dekanaty. Większość duchowieństwa odrzuciła zwierzchnictwo bpa Tymoteusza z PAKP i podporządkowała się abp. mińskiemu Bazylemu. W konsekwencji wpłynęło to na przejęcie w jurysdykcję przez patriarchę moskiewskiego Aleksego wszystkich parafii. Jednak zdecydowane stanowisko Ministerstwa Administracji Publicznej doprowadziło do przywrócenia polskiego zwierzchnictwa nad prawosławnym placówkami na tym obszarze.

Bendza M., Droga Kościoła prawosławnego w Polsce do autokefalii, Białystok 2006
Borowik S., Zawirowania wojny w wasilkowskiej zszywce zamknięte, „Przegląd Prawosławny” 2005, nr 9, s. 22–24
Chomik P., Cerkiew prawosławna w Polsce i krajach sąsiednich: od przeszłości do współczesnych problemów bezpieczeństwa, Białystok 2015
Curanović A., Czynnik religijny w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Warszawa 2010
Dudra S., Autocephalization of the Church in Ukraine as an Element of Competition between the Patriarchates of Constantinople and Moscow for the Leadership in the Orthodox World, „ATHENAEUM. Polish Political Science Studies” 2019, nr 63, s. 137–155
Dudra S., Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny w obszarze polityki wyznaniowej oraz polityki narodowościowej Polski Ludowej i III Rzeczypospolitej, Warszawa 2019
Dudra S., Autokefalie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w polityce władz polskich i Patriarchatu Moskiewskiego, w: Religijne determinanty polityki, red. nauk. R. Michalak, Sieniawa Żarska 2014 (seria: Politologia religii), s. 59–70
Kałużny T., Nowy Sobór Ogólnoprawosławny. Natura, historia przygotowań, tematyka, Kraków 2008.
Keleher S., Orthodox Rivalry in the Twentieth Century: Moscow versus Constantinople, „Religion, State & Society” 1997, nr 2, s.125–136
Łotocki A., Autokefalia. Zasady autokefalii, Warszawa 1932
Matus I., Repatriacja Białorusinów z terenów województwa białostockiego do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej we wspomnieniach mieszkańców, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 1995, nr 3, s. 45–56
Matwiejuk J., Model stosunków wyznaniowych w Polsce w latach 1944–1952, w: Wyzwolenie czy okupacja? Stosunek społeczności zamieszkujących pogranicze polsko-litewsko-białoruskie do zmieniających się w XX wieku systemów państwowych, red. M. Kietliński, W. Śleszyński, Białystok 2006
Michalak R., Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989, Zielona Góra 2014
Mińko A., Kościół Prawosławny, w: W drodze za Chrystusem. Kościoły chrześcijańskie w Polsce mówią o sobie, red. H. Tranda, M. Patalon, Kraków 2009
Mironowicz A., Kościół prawosławny na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Białystok 2005
Mironowicz E., Białorusini w Polsce 1944–1949, Warszawa 1993
Mironowicz E., Polityczne uwarunkowania funkcjonowania Kościoła prawosławnego w Polsce w latach 1920–1939, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2005, nr 24, s. 117–152
Papierzyńska-Turek M., Między tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia 1918–1939, Warszawa 1989
Sokołowski J., Autokefaliczne Kościoły Prawosławne, „Periodyk Naukowy Akademii Polonijnej” 2013, nr 1 (7), s. 255–272
Sosna G., Fonik D., Dzieje Cerkwi w Bielsku Podlaskim, Białystok 1995
Sychowicz K., Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w województwie białostockim w latach 1944–1975, Białystok 2013
Tofiluk J., Autokefalia w rozumieniu Kościoła prawosławnego, w: Autokefalie Kościoła Prawosławnego w Polsce, red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik, Białystok 2006, s. 11–23
Urban K., „Schizma białostocka”. Z dziejów Kościoła prawosławnego na Białostocczyźnie 1944–1956, „Białostocczyzna” 1991, nr 2, s. 26–29
Urban K., Kościół Prawosławny w Polsce w latach 1944–1956. Studia i materiały, Kraków 1998
Znosko A., Prawosławne prawo kościelne, cz. 1, Warszawa 1973
Zyzykin M., Autokefalia i zasady jej zastosowania, Warszawa 1933