Starania Czartoryskich o wciągnięcie Rosji w sprawy polskie w 1754 roku (sprawa rzekomej gwarancji)

W grudniu 1754 r. Michał i August Czartoryscy wysłali do kanclerza rosyjskiego Aleksego Bestużewa-Riumina dwa listy. Prosili w nich o wsparcie Petersburga, bowiem uważali, że w Rzeczypospolitej doszło do złamania podstawowych praw. Za podstawę prawną rosyjskiej ingerencji uznali rzekomą gwarancję polskiego ustroju.

Burdowicz-Nowicki Jacek, Piotr I, August II i Rzeczpospolita 1697–1706, Arcana, Kraków 2010.
Burdowicz-Nowicki Jacek, Polityka Piotra I w związku ze sprawą toruńską 1724 r., w: W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. Urszula Kosińska, Dorota Dukwicz, Adam Danilczyk, Neriton, Warszawa 2014, s. 77–103.
Butterwick Richard, Stanisław August a kultura angielska, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2000.
Ciesielski Tomasz, Armia koronna w czasach Augusta III, DiG, Warszawa 2009.
Długosz Józef, „Transakcja Kolbuszowska 1753 r.” i jej wewnętrzne skutki polityczne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Opolskiego. Historia” 1998, 34, s. 63–70.
Dygdała Jerzy, Gra pozorów. Zabiegi dyplomacji cesarskiej o rosyjską interwencję zbrojną w Rzeczypospolitej w 1733 r., w: W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. Urszula Kosińska, Dorota Dukwicz, Adam Danilczyk, Neriton, Warszawa 2014, s. 137–160.
Galas Łukasz, Szeptycki Hieronim Antoni, PSB, t. 48, Warszawa–Kraków 2012, s. 232–236.
Gierowski Józef, „Opisanie” urzędów centralnych przez konfederatów tarnogrodzkich, w: O naprawę Rzeczypospolitej XVII–XVIII. Prace ofiarowane Władysławowi Czaplińskiemu w 60 rocznicę urodzin, PWN, Warszawa 1965, s. 193–211.
Gierowski Józef, Traktat przyjaźni Polski z Francją w 1714 r., PWN, Warszawa 1965.
Gierowski Józef, Na szlakach Rzeczypospolitej w nowożytnej Europie, red. Andrzej K. Link-Lenczowski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2008.
Gierowski Józef, Wokół mediacji w Traktacie Warszawskim 1716 roku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 206, 1969, 26, s. 57–68.
Grześkowiak-Krwawicz Anna, Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku, słowo/obraz teoria, Gdańsk 2006.
Hanczewski Paweł, Dyplomacja brytyjska w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1748– 1756. Misje w Berlinie, Dreźnie, Petersburgu i Wiedniu, Adam Marszałek, Toruń 2001.
Hanke René, Brühl und das Renversement des alliances. Die antipreußische Außenpolitik des Dresdener Hofes 1744–1756, LIT, Berlin 2006 (Historia Profana et Ecclesiastica, t. 15).
Horn David Bayne, Sir Charles Hanbury Williams and European Diplomacy (1747–1758), G.G. Harrap & company ltd., London–Bombay–Sydney 1930.
[Konarski Stanisław], Rozmowa Ziemianina ze swoim sąsiadem. O teraźniejszych okolicznościach, Warszawa 1733.
Konopczyński Władysław, Polska w dobie wojny siedmioletniej, cz. 1: 1755–1758, Gebethner i Wolff, Kraków–Warszawa 1909 (Monografie w zakresie dziejów nowożytnych).
Konopczyński Władysław, Stanisław Konarski, Wyd. Kasa im. Mianowskiego – Instytut Popierania Nauki, Warszawa 1926.
Kosińska Urszula, August II w poszukiwaniu sojusznika. Między aliansem wiedeńskim i hanowerskim (1725–1730), Neriton, Warszawa 2012.
Kosińska Urszula, Liberum veto jako narzędzie niszczenia sejmów przez państwa ościenne w czasach Augusta II, „Biblioteka Epoki Nowożytnej” 4, 2016, 1, s. 127–161.
Kosińska Urszula, Sejm 1719–1720 a sprawa ratyfikacji traktatu wiedeńskiego, Semper, Warszawa 2003.
Kosińska Urszula, U źródeł zjawiska odwoływania się do potencji ościennych w polskich sporach wewnętrznych – casus roku 1730, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 54, 2019, 1, s. 5–26.
Kościelniak Karol, Obraz mediacji rosyjskiej w listach Stanisława Ledóchowskiego adresowanych do Grzegorza Dołgorukiego z lipca i sierpnia 1716 roku znajdujących się w RGADA w Moskwie, w: Studia nad konfederacją tarnogrodzką i Sejmem Niemym, red. Tomasz Ciesielski, Neriton, Warszawa 2020, s. 131–142.
Kościelniak Karol, Trudnych rozmów początki. Korespondencja Stanisława Ledóchowskiego z Grigorijem Dołgorukim podczas negocjacji w Lublinie w 1716 roku, w: Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. Michał Zwierzykowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2019, s. 89–112.
Kriegseisen Wojciech, Postanowienia Sejmu Niemego w kwestiach wyznaniowych i ich konsekwencje, czyli w sprawie genezy „sprawy dysydenckiej”, w: Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. Michał Zwierzykowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2019, s. 177–188.
Kriegseisen Wojciech, Тарногродская конфедерация (1715–1717 гг.). Проявление внутреннего кризисa шляхетской Речи Посполитой или результат конфликта в отношениях России с Саксонией?, w: Россия, Польша, Германия в европейской политике. Исторический опыт взаимодействия и императивы сотрудничества, red. Борис В. Носов, Институт славяноведения, Москва 2012, s. 101–115.
Kuras Katarzyna, Współpracownicy i klienci Augusta A. Czartoryskiego w czasach saskich, Historia Iagellonica, Kraków 2010.
Michalski Jerzy, Lubomirski Stanisław, PSB, t. 18, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973, s. 53–56.
Nieć Julian, Młodość ostatniego elekta. St. A. Poniatowski 1732–1764, Gebethner i Wolff, Kraków 1935.
Šapoka Mindaugas, Konfederacja Wielkiego Księstwa Litewskiego 1715–1716 roku i jej wpływ na negocjacje przed Sejmem Niemym, w: Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. Michał Zwierzykowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2019, s. 22–36.
Šapoka Mindaugas, Warfare, Loyalty, and Rebellion. The Grand Duchy of Lithuania and the Great Northern War, 1709–1717, Routledge Taylor and Francis Group, London 2018.
Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. Michał Zwierzykowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2019.
Studia nad konfederacją tarnogrodzką i Sejmem Niemym, red. Tomasz Ciesielski, Neriton, Warszawa 2020.
Szwaciński Tomasz, „Refleksje” kanclerza koronnego Jana Małachowskiego 1755–1757, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschowskiej” 54, 2019, 1, s. 27–57.
Szwaciński Tomasz, Finał sejmu 1754 r. w relacjach rosyjskich i brytyjskich, „Biblioteka Epoki Nowożytnej” 4, 2016, 1, s. 163–193.
Szwaciński Tomasz, Raporty Udalryka Radziwiłła do ambasady rosyjskiej o pracach komisji dubieńskiej (styczeń–marzec 1755 r.), w: Нясвіжскі замак. Падзеі, асобы, спадчына. Матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі, прысвечанай 435-годдзю пачатку будаўніцтва Нясвіжскага замка (Нясвіж, 6–7 верасня 2018 г.), Нясвіж 2019, s. 182–203.
Szwaciński Tomasz, Walka „Familii” o koadiutorię wileńską: 1754–1757, w: W cieniu wojen i rozbiorów. Studia z dziejów Rzeczypospolitej XVIII i początków XIX wieku, red. Urszula Kosińska, Dorota Dukwicz, Adam Danilczyk, Neriton, Warszawa 2014, s. 197–213.
Szwaciński Tomasz, Władysław Konopczyński o szpiegu pruskim Lambercie. Pytania o orientację zagraniczną Jerzego Augusta Mniszcha, w: Władysław Konopczyński jako badacz dziejów XVIII wieku, red. Zofia Zielińska, Wojciech Kriegseisen, Wydawnictwo IH PAN, Warszawa 2014, s. 93–106.
Waliszewski Kazimierz, Potoccy i Czartoryscy. Walka stronnictw i programów politycznych przed upadkiem Rzeczypospolitej, 1734–1763, t. 1: 1734–1754, nakładem autora, Kraków 1887.
Zielińska Zofia, Echa dokonań Sejmu Niemego w czasach Augusta III i Stanisława Augusta (rekonesans), w: Sejm Niemy. Między mitem a reformą państwa, red. Michał Zwierzykowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2019, s. s. 286–327.
Zielińska Zofia, Rosja wobec polskich prób reform w latach 1738–1744, w: Z. Zielińska, Studia z dziejów stosunków polsko-rosyjskich w XVIII w., Semper, Warszawa 2001, s. 9–59.
Zielińska Zofia, Walka „Familii” o reformę Rzeczypospolitej 1743–1752, PWN, Warszawa 1983.
Носов Борис Владимирович, Курляндское герцогство и российско-польские отношения в 60-е годы XVIII века. К предыстории разделов Речи Посполитой, „Славяноведение”, Москва 1993, s. 54–66.
Соловьев Сергей Михайлович, История России с древнейших времен, ks. 12, t. 23–24, Мысль, Москва 1964.