The early medieval settlement, economy, and exploitation of the natural environment in the Puck Land based on the example of research in Błądzikowo (site 7)

Pogodziński, Paweł M.; Świątkowski, Bartosz; Piątkowska-Małecka, Joanna; Miśkowicz, Iwona; Skrzyński, Grzegorz; Badura, Monika; Jurgielewicz, Alicja

doi:0079-7138

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Wczesnośredniowieczne osadnictwo, gospodarka i eksploatacja środowiska przyrodniczego w rejonie Ziemi Puckiej na przykładzie badań w Błądzikowie (st. 7) Pogodziński, Paweł M.Świątkowski, BartoszPiątkowska-Małecka, JoannaMiśkowicz, IwonaSkrzyński, GrzegorzBadura, MonikaJurgielewicz, Alicja

Object structure

Wczesnośredniowieczne osadnictwo, gospodarka i eksploatacja środowiska przyrodniczego w rejonie Ziemi Puckiej na przykładzie badań w Błądzikowie (st. 7)

Przegląd Archeologiczny T. 68 (2020)

Pogodziński, Paweł M. ; Świątkowski, Bartosz ; Piątkowska-Małecka, Joanna ; Miśkowicz, Iwona ; Skrzyński, Grzegorz ; Badura, Monika ; Jurgielewicz, Alicja

Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk ; Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza

Puck Land ; early Middle Ages ; settlement ; plant and animal remains ; economy ; pottery

This work discusses the results of archaeological and environmental research carried out on site No. 7 in Błądzikowo, bringing new data for a better recognition of the settlement and economy of the Puck Land in the early Middle Ages. Excavations have unearthed the remains of a small wooden-earthen rampart and a dwelling building. Archaeological materials (pottery fragments, a grain roasting vessel, a game’s pawn) as well as organic finds (macroscopic plant remains, animal remains) were acquired. The research results indicate that this place probably served as a watchtower, or possibly a navigation point used from the second half of the 8th century to the beginning of the 9th. The population living there made use of crops (barley, millet, wheat), pursued animal husbandry (pigs, ruminants), as well as gathered (blackberries, hazelnuts), hunted (wild boar, red deer), fished (Cyprinidae species), and caught marine mammals

Badal E. (1992). L’anthracologie préhistorique: à propos de certains problèmes méthodologiques. Bulletin de la Société Botanique de France. Actualités Botaniques, 139, 167-189
Bloch M., Pogodziński P.M. (2014). Nowoodkryte wczesnośredniowieczne stanowisko w Błądzikowie, gm. Puck, Zapiski Puckie, 13, 110-117
Bogucki M. (2006). Ośrodki handlowo-rzemieślnicze nad Bałtykiem we wczesnym średniowieczu. Pobrano z: www.academia.edu/11134320/O%C5%9ARODKI _HANDLOWO -RZEMIE%C5%9ALNICZE _NAD _BA%C5%81TYKIEM _WE _WCZESN YM_%C5%9AAREDNIOWIECZ [dostęp: 05.03.2020]
Buko A. (1990). Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Buko A. (2006). Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia – hipotezy – interpretacje. Warszawa: Trio
Bursche A. (2005). Rola źródeł numizmatycznych w studiach nad sytuacją osadniczą i kulturową na ziemiach polskich u schyłku starożytności. W: P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji, Kraków, 19-21 listopada 2001 (203-214). Kraków: Księgarnia Akademicka
Brzostowicz M. (2002). Bruszczewski zespół osadniczy we wczesnym średniowieczu. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Cappers R.T.J., Bekker R.M., Jans J.E.A. (2006). Digitale Zadenatlas van Nederland. Groningen: Barkhuis Publishing
Chabal L. (1988). Pourquoi et comment prélever les charbons de bois pour la période anticue: les méthodes utilices sur sites de Lattes (Hérault). Lattara, 1, 187-222
Ciołek R. (2001). Katalog znalezisk monet rzymskich na Pomorzu. Warszawa: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
Ciołek R. (2003). Znaleziska solidów na Pomorzu. Wiadomości Numizmatyczne, 47, 163-180
Cygan S. (2006). Wczesnosłowiańskie półziemianki kwadratowe na terenie Polski, Czech, Słowacji, wschodnich Niemiec i dolnej Austrii. Rzeszów: Mitel
Cywa K. (2018). Trees and shrubs used in medieval Poland for making everyday objects. Vegetation History and Archeobotany, 27, 111-136
Damaszke M., Szymczak E. (2013). Rozprzestrzenianie rumowiska rzecznego w rejonie ujścia Potoku Błądzikowskiego do Zalewu Puckiego. W: W. Florek (red.), Geologia i geomorfologia Pobrzeża i Południowego Bałtyku 10 (39-49). Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej
Dąbrowski E. (2001). Gdzie należy przeprowadzić południowo-wschodnią granicę występowania naczyń grupy feldberskiej. W: E. Wilgocki, M. Dworaczyk, K. Kowalski, A. Porzeziński, S. Słowiński (red.), Instantia est mater doctrine (111-124). Szczecin: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich
Driesch A. von den (1976). A guide to the measurement of animal bones from archaeological sites as developed by the Institut für Palaeoanatomie. Domestikationsforschung und Geschichte der Tiermedizin of the University of Munich. Cambridge: Peabody Museum of Archaeology and Ethnology, Harvard University
Dulinicz M. (2014). Istotne problemy archeologii Pomorza (VI-IX wiek) w świetle najnowszych badań i publikacji. W: H. Paner, M. Fudziński, W. Świętosławski (red.), Pomorze we wczesnym średniowieczu. Historia, stan aktualny i potrzeby badań (11-17). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne
France D.L. (2017). Human and nonhuman bone identification. A color atlas. Colorado: CRC Press
Godłowski K. (1979). Z badań nad zagadnieniem rozprzestrzenienia Słowian w V-VII w. n.e. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im S. Staszica
Godłowski K. (1981). Okres wędrówek ludów na Pomorzu. Pomorania Antiqua, 10, 65-129
Gruszka B. (2007). Osada z najstarszej fazy wczesnego średniowiecza w Stożnem, stan. 2, pow. zielonogórski. Wstępne wyniki badań. Archeologia Środkowego Nadodrza, 5, 299-327
Gruszka B., Kara K. (2013). Wybrane znaleziska ceramiki o cechach warsztatowych ze starszych faz wczesnego średniowiecza z południowo-zachodniej Wielkopolski i południowo-wschodniej części Ziemi Lubuskiej w świetle badań specjalistycznych. Slavia Antiqua, 54, 241-265
Gruszka B., Pankiewicz A. (2016). O pewnych wspólnych cechach IX -wiecznej ceramiki z obszaru północnej i południowej części obecnego Dolnego Śląska. Slavia Antiqua, 57, 169-198
Habermehl K.H. (1975). Die Altersbestimmung bei Hausund Labortieren. Berlin: Parey
Hennius A., Gustavsson R., Ljungkvist J., Spindler L. (2018) Whalebone gaming pieces: aspects of marine mammal exploitation in Vendel and Viking Age Scandinavia. European Journal of Archaeology, 21, 612-631
Iluk J. (1998). Bałtycki epizod wczesnobizantyjskich dziejów. Znaleziska solidów na Pomorzu Nadwiślańskim z V-VI wieku. W: H. Paner (red.), Gdańsk średniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych (51-63). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne
Ilves K. (2009). Discovering harbours? Reflection on the state and development of landing site studies in the Baltic Sea Region. Journal of Maritime Archaeology, 4, 149-163
Iwaszczuk U. (2014). Animal husbandry on the Polish territory in the Early Middle Ages. Quaternary International, 346, 69-101
Jacomet S. (2006). Identification of cereal remains from archaeological sites, 2nd edition. IPNA , Universität Basel. Pobrano z: https://duw.unibas.ch/fileadmin/user_upload/duw/IPNA /PDF _s/PDF _s_in_use/Cereal_Id_ Manual_engl.pdf [dostęp: 5.03.2020]
Jagodziński M.F. (2010). Truso. Między Weonodlandem a Witlandem. Elbląg: Muzeum Archeologiczno-Historyczne
Janczyński M. (2012). Grody Wysoczyzny Żarnowieckiej na tle przeobrażeń historycznych Pomorza Gdańskiego. Acta Archaeologica Lodziensia, 58, 89-125
Jarosińska J.(1994). Stan badań archeobotanicznych średniowiecza na obszarze polskiej części Pobrzeża Bałtyku. W: K. Wasylikowa (red.), Warsztaty archeobotaniczne Igołomia, 1990–1991–1992–1993 (93-108). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN
Jarosińska J., Latałowa M. (w druku). Nowe dane archeobotaniczne z wczesnośredniowiecznych grodzisk w rejonie Gdańska. W: K. Godon (red.), Grodziska. Gdańsk
Jereczek-Korzeniewska K. (2008). Podłoże czwartorzędu i morfogeneza sieci dolinnej Wysoczyzny Puckiej. Landform Analysis, 9, 236-240
Jensen H.A. (1974). Coenococcum qeophilum FR . in arable soil in Denmark. Fresia, 4, 300-314
Kolendo J. (1996). Import futer z Barbaricum na teren Cesarstwa Rzymskiego. Przegląd Historyczny, 87, 265-279
Kolda J. (1936). Srovnávací anatomie zvířat domácích se zřetelem k anatomii člověka: Část obecná. Nauka o kostech a chrupavkách. I. II , Brno: [nakł. własny]
Kontny B., Szymański P. (2015). Zapinka z późnego okresu wędrówek ludów z Pucka. Światowit. Supplement Series B: Barbaricum, 11, 333-350
Król D., Kurowska J. (1998). Pradzieje. W: A. Groth (red.), Historia Pucka (11-35). Gdańsk: Marpress
Król D., Rudnicka D. (1990). Stan rozpoznania archeologicznego terenu wysoczyzn nadmorskich w województwie gdańskim. Pomorania Antiqua, 14, 101-120
Kruppé J., Milewska M. (2015). Puck. Archeologia o narodzinach miasta. Warszawa: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
Krysiak K. (1955). Szczątki zwierzęce z wykopalisk w G dańsku w latach 1950-1951. Studia Wczesnośredniowieczne, 3, 238-251
Krysiak K. (1956). Wyniki badań nad materiałem zwierzęcym z wykopalisk w Gdańsku. Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, 78, 1-106
Krysiak K. (1967). Szczątki zwierzęce z wykopalisk w Gdańsku. Gdańsk wczesnośredniowieczny. W: J. Kamińska (red.), Gdańsk wczesnośredniowieczny 6, 7-51
Krysiak K., Kobryń H., Kobryńczuk F. (2007). Anatomia zwierząt. Warszawa: PWN
Kubasiewcz M. (1957). Dotychczasowe badania nad materiałem kostnym z wczesnośredniowiecznego podgrodzia w Szczecinie. Materiały Zachodniopomorskie, 3, 189-198
Kubasiewicz M. (1959). Szczątki zwierząt wczesnośredniowiecznych z Wolina. Szczecin: PWN
Kubasiewicz M. (1965). Szczątki zwierzęce z wczesnośredniowiecznego grodziska w Otominie, pow. Pruszcz Gdański. Pomorania Anitiqua, 1, 309-315
Kubasiewicz M. (1977). Badania archeozoologiczne na terenie Gdańska IX -XI V wieku. Gdańsk wczesnośredniowieczny, 9, 1-270
Kubasiewicz M., Gawlikowski J. (1965). Szczątki zwierzęce z wczesnośredniowiecznego grodu w Kołobrzegu. Szczecin: PWN
Kujawska M., Łuczaj Ł., Sosnowska J., Klepacki P. (2016). Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Kulpa W. (1974). Nasionoznawstwo chwastów. Warszawa: PWRiL
Lasota-Moskalewska A. (1980). Morphotic changes of domestic cattle skeleton from the Neolithic Age to the beginning of the Iron Age. Wiadomości Archeologiczne, 65, 119-163
Lasota-Moskalewska A. (2008). Archeozoologia. Ssaki. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
Lasota-Moskalewska A., Kobryń H., Świeżyński K. (1987). Changes in the size of the domestic and wild pig from the Neolithic to the Middle Ages. Acta Theriologica, 32, 51-81
Latałowa M., Badura M. (1998). Wstępne wyniki badań paleoekologicznych w rejonie wczesnośredniowiecznego portu zatopionego w Zalewie Puckim. Pomorania Antiqua, 17, 321-358
Lityńska-Zając M. (2005). Odtwarzanie struktury upraw na podstawie roślin uprawnych zachowanych na stanowiskach archeologicznych. W: M. Lityńska-Zając, K. Wasylikowa (red.), Przewodnik do badań archeobotanicznych (485-496). Poznań: Sorus
Lityńska-Zając M., Wasylikowa K. (2005). Badanie szczątków drewna. W: M. Lityńska-Zając, K. Wasylikowa (red.), Przewodnik do badań archeobotanicznych (274-295). Poznań: Sorus
Lutnicki W. (1972). Uzębienie zwierząt domowych. Warszawa-Kraków: PWN
Łosiński W. (1982). Osadnictwo plemienne Pomorza (VI-X wiek). Wrocław: Ossolineum
Łosiński W., Rogosz R. (1983). Zasady klasyfikacji i schemat taksonomiczny ceramiki. W: E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński (red.), Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe (202-226). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Łosiński W., Rogosz R. (1986a). Metody synchronizacji warstw kulturowych wczesnośredniowiecznych obiektów wielowarstwowych na podstawie analizy ceramiki ze Szczecina. W: J. Gromnicki (red.), Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (9-50). Warszawa: Wydawnictwa PKZ
Łosiński W., Rogosz R. (1986b). Próba periodyzacji ceramiki wczesnośredniowiecznej ze Szczecina. W: J. Gromnicki (red.), Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (51-61). Warszawa: Wydawnictwa PKZ
Makowiecka M., Makowiecki D. (2007). Gospodarka zwierzętami we wczesnomiejskim centrum osadniczym w Kołobrzegu Budzistowie w świetle nowych badań archeozoologicznych. W: L. Leciejewicz, M. R ębkowski (red.), Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem (240-286). Warszawa: Trio
Makowiecki D. (2003). Historia ryb i rybołówstwa w holocenie na Niżu Polskim w świetle badań archeoichtiologicznych. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Makowiecki D., Gotfredsen A.B. (2007). Ptactwo ośrodka wczesnomiejskiego w Kołobrzegu Budzistowie i jego okolic. W: L. Leciejewicz, M. Rębkowski (red.), Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem (288-297). Warszawa: Trio
Malinowski T. (1957-1958) Wczesnośredniowieczne prażnice w Wielkopolsce. Przegląd Archeologiczny, 11, 68-80
Marchelak I. (2010). Materiały z osady z wczesnego okresu wędrówek ludów w Bizorędzie, stanowisko 12, gm. Sobków woj. Świętokrzyskie. W: H. Machajewski, B. Jurkiewicz (red.), Ceramika rzemieślnicza jako źródło do badań nad zróżnicowaniem garncarstwa kultury przeworskiej (101-161). Pułtusk: Instytut Archeologii, Uniwersytet Gdański
Marek S. (1954). Cechy morfologiczne i anatomiczne owoców rodzajów Polygonum L. i Rumex L. oraz klucze do ich oznaczania. Monographiae Botanicae, 2, 77-161
Matuszkiewicz W. (2007). Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN
Matuszkiewicz W., Faliński J.B., Kostrowicki A.S., Matuszkiewicz J.M., Olaczek R., Wojterski T. (1995). Potencjalna roślinność naturalna Polski. IG iPZ PAN . Warszawa. Pobrano z: www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZG iK/opracowania/roslinnosc_potencjalna/prn_opropracowa. pdf [dostęp 5.03.2020]
Milewska M., Kruppé J. (2003). Nowe dane do dziejów osadnictwa wczesnośredniowiecznego w Pucku (woj. pomorskie). Archaeologia Historica Polona, 13, 231-236
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając M. (2002). Flowering plants and Pteridophytes of Poland. A checklist. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Science
Mizera T. (1999). Bielik. Monografia przyrodnicza. Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników.Morales A., Rosenlund K. (1979). Fish bone measurements: an attempt to standardize the measuring of fish bones from archaeological sites. Copenhagen: Steenstrupia
Moskal-del Hoyo M. (2014). Medieval charcoals from Kokotów site 19 (commune Wieliczka) – some remarks on the sampling method and the interpretation of the anthracological assemblages, Sprawozdania Archeologiczne, 66, 155-176
Nogalski S. (1984). Szczątki ptaków wczesnośredniowiecznych Pomorza. Szczecin: Wydawnictwa Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej
Ossowski W. (2010). Przemiany w szkutnictwie rzecznym w Polsce. Studium archeologiczne. Gdańsk: Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku
Ostasz A. (2014). Nowe badania na grodziskach wczesnośredniowiecznych ziemi gdańskiej. W: H. Paner, M. Fudziński, W. Świętosławski (red.), Pomorze we wczesnym średniowieczu w świetle źródeł archeologicznych. Historia, stan aktualny i potrzeby badań (57-90). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne
Osypińska M. (2013). Zwierzęta w gospodarce wczesnośredniowiecznego Szczecina. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Paradowski A. (2015). Atlas chwastów roślin rolniczych, sadowniczych i warzywnych. Warszawa: Hortpress
Podbielkowski Z., Podbielkowska M. (1992). Przystosowania roślin do środowiska. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne
Pogodziński P.M. (2017). Kto warcabu ruszy jechać musi. W: K. Godon, A.I. Wojciechowska (red.), Gry planszowe. Świadectwo cywilizacji (61-70). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne
Pomian I. (2004). Changes to the coastline in the neighborhood of the medieval port in Puck in the light of the research made by the Polish Maritime Museum in Gdańsk. Polish Geological Institute Special Papers, 11, 31-36
Pomian I., Śliwiński B., Uścinowicz S., Ważny T. (2016). The remains of the medieval harbour in Puck (Northern Poland): a few words about the results of previous research. Archeologia Baltica, 23, 235-243
Reichstein H. (1974). Ergebnisse und Probleme von Untersuchungen an Wildtieren aus Haithabu (Ausgrabung 1963-1964). Berichte ueber die Ausgrabungen in Haitabu, 7, 103-144
Reitz E.J., Wing E.S. (1999). Zooarchaeology. Cambridge: Cambridge University Press
Ropolewski A. (1952). Ssaki Bałtyku. Kraków: Nakładem Zakładu Ochrony Przyrody
Rumpel A. (2016). Leszczyna pospolita. Panacea, 3(56), 28-29
Samsonowicz A. (1991). Łowiectwo w Polsce Piastów i Jagiellonów. Wrocław-Warszawa-Kraków: Warszawska Firma Wydawnicza
Schweingruber F.H., Börner A., Schulze E.D. (2011). Atlas of Stem Anatomy in Herbs, Shrubs and Trees, vol. 1. Berlin-Heidelberg: Springer
Schweingruber F.H., Börner A., Schulze E.D. (2013). Atlas of Stem Anatomy in Herbs, Shrubs and Trees, vol. 2. Berlin-Heidelberg: Springer
Sobociński M. (1991). Zwierzęce szczątki kostne z grodziska wczesnośredniowiecznego w Sopocie, woj. Gdańskie. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu, 221, Archeozoologia, 15, 55-65
Szczęśniak E., Dajdok Z. (2011) Galium spurium (Rubiaceae) – gatunek o niepewnym statusie na Dolnym Śląsku. Acta Botanica Silesia. Supplementum, 1, 134-136
Stanisławski B. (2012). Garncarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN
Starski M. (2009-2010). Dzieje rynku w Pucku, Światowit, 8 (B), 149-161
Starski M. (2015). Rynek miasta lokacyjnego w Pucku w świetle badań archeologicznych. Warszawa: Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
Stępień W. (1998). Wczesnośredniowieczny port w Pucku. W: A. Groth (red.), Historia Pucka (36-54). Gdańsk: Marpress
Stępień J., Gawlikowski J., Baranowski P. (2010). Źródła pozyskiwania mięsa w świetle badania zwierzęcych szczątków kostnych ze średniowiecznych siedzib ludzkich na Pomorzu Zachodnim. Acta Scientiarum Polonorum. Zootechnica, 9, 79-92
Śliwiński B. (2009). Początki Gdańska. Dzieje ziem nad zachodnim brzegiem Zatoki Gdańskiej w I połowie X wieku. Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańsk
Uścinowicz S., Miotk-Szpiganowicz G., Gałka M., Pawlyta J., Piotrowska N., Pomian I., Witak M. (2013). The rise, development and destruction of the medieval port of Puck in the light of research into palaeoclimate and sea level change. Archaeologia Polona, 49, 87-104
Waluszewska-Bubień A. (1979). The Avifauna of the Early Ages against a background of archaeozoological materials from a number of Polish settlement sites. Archaeozoology, 1, 243-255
Wierzbicki J. (1999). Łupawski mikroregion osadniczy ludności pucharów lejkowatych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM
Wieserowa A. (1967). Wczesnośredniowieczne szczątki zbóż i chwastów z Przemyśla. Folia Quaternaria, 28, 1-16
Wyrost P. (1994). Dawna fauna Polski w świetle badań kostnych materiałów archeologicznych. Rozmieszczenie w czasie i przestrzeni. Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu. Archeozoologia, 19, 75-176
Zaleszkiewicz L., Koszka-Maroń D. (2005). Procesy aktywizujące degradację wybrzeża klifowego Zalewu Puckiego. Przegląd Geologiczny, 53, 55-62
Żebrowski Z., Schwark H.J., Owsianikow W.N. (red.). (1978). Użytkowanie trzody chlewnej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne