Instrumentalizacja prawosławia w polityce wewnętrznej i zagranicznej Rosji w świetle raportu Mirosława Dobrianskiego z 1883 roku

Sempołowicz, Michał

doi:1230-5057

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Instrumentalizacja prawosławia w polityce wewnętrznej i zagranicznej Rosji w świetle raportu Mirosława Dobrianskiego z 1883 roku Sempołowicz, Michał

Struktura obiektu

Instrumentalizacja prawosławia w polityce wewnętrznej i zagranicznej Rosji w świetle raportu Mirosława Dobrianskiego z 1883 roku

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej T. 55 z. 1 (2020)

Sempołowicz, Michał

Institute of History of the Polish Academy of Sciences

Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk

Warszawa

2020

p. 93-108 ; Summary in English and Russian.

Journal/Article

Uniates ; Catholic Church - Byzantine rite, Ruthenian - history - 19th c. ; Church and state - Poland - 19th c. ; Church and state - Russia - 1870-1914 ; Orthodox Church - Russia - history - 1870-1914 ; Orthodox Church - Poland - history - 1870-1914 ; Russia - politics and government - 1881-1894 ; Russian Empire ; Kingdom of Poland ; Orthodox Church ; religious policy

The presented source text is a memorial illustrating the situation in the post-Uniate territories of the Kingdom of Poland. It includes the recommendations to be undertaken in order to strengthen the Orthodox Church influence in these lands. It was recommended, for example, to coordinate the actions of the state administration, the Orthodox Church, and the judicature, to ban the use of the Polish language in state offices, impose severe financial penalties on Roman Catholic priests, strengthen Russian education in schools, and separate the district from the Kingdom of Poland.

Boudou A., Stolica Święta a Rosja. Stosunki dyplomatyczne między niemi w XIX stuleciu, t. 2: 1848–1883, Kraków 1930
Byrnes R.F., Pobedonostsev. His Life and Thought, Bloomington–London 1968
Chojnicka K., Narodziny rosyjskiej doktryny państwowej. Zoe Paleolog – między Bizancjum, Rzymem a Moskwą, Kraków 2008
Dołbiłow M., Russkij kraj, czużaja wiera. Etnokonfessionalnaja politika impierii w Litwie i Biełorussii pri Aleksandrie II, Moskwa 2010
Dylągowa H., Unia brzeska i unici w Królestwie Polskim, Warszawa 1989
Dżerasi (Geraci) R., Okno na Wostok. Impierija, orientalizm, nacija i religija w Rossii, Moskwa 2013
Fiodorow W., Russkaja Prawosławnaja Cerkow i gosudarstwo. Sinodalnyj period (1700–1917), Moskwa 2003
Firsow S., Russkaja Cerkow nakanunie pieriemien (koniec 1890-ch–1918-e gg.), Moskwa 2002
Głębocki H., Imperium Rosyjskie wobec kwestii narodowych a problem ewolucji rosyjskiej idei narodowej (w epoce wojny krymskiej), w: Polacy i ziemie polskie w dobie wojny krymskiej, red. J. Borejsza, G. Bąbiak, Warszawa 2008, s. 28–62
Gorizontow L., Paradoksy impierskoj politiki. Polaki w Rossii, russkije w Polsze, Moskwa 1999
Jaśkiewicz L., Polityka narodowościowa caratu w świetle raportów generałów-gubernatorów wileńskich z początku XX w., „Dzieje Najnowsze” 30 (1998), z. 3
Kappeler A., Rossija – mnogonacionalnaja impierija. Wozniknowienie, istorija, raspad, Moskwa 2000
Karrer d’Ankoss J. (Carrère d’Encausse H.), Jewrazijskaja impierija. Istorija Rossijskoj impierii s 1552 g. do naszich dniej, Moskwa 2007
Kempbell (Worobjewa) Je., „Jedinaja i niedielimaja Rossija” i „Inorodczeskij wopros” w impierskoj idieołogii samodierżawija, w: Prostranstwo własti. Istoriczeskij opyt Rossii i wyzowy sowriemiennosti, red. B. Ananicz, S. Barziłow, Moskwa 2001, s. 204–216
Korzeniewski B., Kwestia wyodrębnienia guberni chełmskiej a problem unicki na Południowym Podlasiu, „Radzyński Rocznik Humanistyczny” 4 (2006)
Krochmal A., Cerkiew prawosławna wobec Kościoła katolickiego na Chełmszczyźnie i Podlasiu (1875–1905), „Rocznik Przemyski” 28 (1991/1992)
Krochmal A., Działalność prawosławnego duchowieństwa w diecezji chełmsko-warszawskiej w latach (1875–1905), „Roczniki Humanistyczne” (1993), z. 2
Krochmal A., Prawosławne duchowieństwo diecezji chełmsko-warszawskiej pochodzące z Galicji (1875–1905), „Rocznik Historyczno-Archiwalny” 6 (1989)
Latawiec K., Duchowieństwo cerkwi prawosławnych resortu celnego i straży granicznej w Królestwie Polskim w latach 1851–1914, „Res Historica” 37 (2014)
Lewalski K., Kościół rzymskokatolicki a władze carskie w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, Gdańsk 2008
Łupiński J., Ukaz tolerancyjny cara Mikołaja II z 17/30 kwietnia 1905 roku, „Saeculum Christianum” (2001), nr 8/1
Miller A., „Ukrainskij wopros” w politikie włastiej i russkom obszczestwiennom mnienii (wtoraja połowina XIX wieka), Pietierburg 2000
Opacki Z., „Bóg zawłaszczony”. Prawosławie w ideologii i polityce państwa rosyjskiego w XIX wieku, w: Naród i religia. Materiały z sesji naukowej, red. T. Stegner, Gdańsk 1994, s. 92–103
Opacki Z., Likwidacja unii kościelnej na „ziemiach zabranych” w 1839 roku, w: Polska – Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 2: Studia z dziejów chrześcijaństwa na pograniczu kulturowym i etnicznym, red. S. Stępień, Przemyśl 1994, s. 119–130
Osadczy W., Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie idei prawosławia w Galicji, Lublin 2007
Połunow A., Konstantin Pietrowicz Pobiedonoscew w obszczestwienno-politiczeskoj i duchownoj żizni Rossii, Moskwa 2010
Połunow A., Pod włastju obier-prokurora. Gosudarstwo i cerkow’ w epochu Aleksandra III, Moskwa 1996
Rolf M., Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864–1915), Warszawa 2016
Romanowski D., Trzeci Rzym. Rozwój rosyjskiej idei imperialnej, Kraków 2013
Rossija i Watikan w konce XIX – pierwoj trieti XX wieka, red. Je. Tokariewa, A. Judin, Moskwa 2003
Rzońca J., Kościół unicki na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim za Mikołaja I i jego likwidacja w 1839 r., w: Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań, red. M. Kietliński, K. Sychowicz, W. Śleszyński, Białystok 2005, s. 142–157
Sempołowicz M., Imperialna Rosja w myśli Konstantina P. Pobiedonoscewa. Idea i jej wpływ na praktykę polityczną, w: Ofiary imperium. Imperia jako ofiary. 44 spojrzenia, red. A. Nowak, Warszawa 2010, s. 368–381
Sempołowicz M., Książę Piotr Swiatopołk-Mirski i jego inicjatywa reform wewnętrznych Rosji jesienią 1904 roku w świetle wspomnień i pamiętników, „Echa Przeszłości” (2006), nr 7
Sempołowicz M., Oberprokurator Najświętszego Synodu Konstantin Pobiedonoscew wobec kwestii polskiej w latach 1880–1905, praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Zbigniewa Opackiego, Gdańsk 2010
Sempołowicz M., Uwagi oberprokuratora Najświętszego Synodu Konstantina Pobiedonoscewa do memoriału generała-gubernatora wileńskiego ks. Piotra Swiatopołk-Mirskiego z maja 1904 r., „Przegląd Wschodni” 11 (2008), z. 1 (40)
Sempołowicz M., Zanim zostali elitą Rosji. Słuchacze Cesarskiej Szkoły Prawoznawstwa w Petersburgu w świetle dziennika Konstantina Pobiedonoscewa z lat 1842–1844, referat wygłoszony na konferencji „Od żartu do karceru. Studenckie występki i uniwersytecka sprawiedliwość w XIX-wiecznej Europie”, Uniwersytet Gdański 19–20.11.2015 r
Smolicz I., Istorija russkoj cerkwi 1700–1917, kn. 8, cz. 1, Moskwa 1996
Staliūnas D., Making Russians. Meaning and Practice of Russification in Lithuania and Belarus after 1863, Amsterdam–New York 2007
Szabaciuk A., „Rosyjski Ulster”. Kwestia chełmska w polityce imperialnej Rosji w latach 1863–1915, Lublin 2013
Thaden E.C., Haltzel M.H., Russification in the Baltic Provinces and Finland, 1855–1914, Princeton 1981
Weeks Th.R., Nation and State in Late Imperial Russia. Nationalism and Russification on the Western Frontier, 1863–1914, DeKalb 1996
Wendland A.V., Die Russophilen in Galizien. Ukrainische Konservative zwischen Österreich und Russland 1848–1915, Wien 2001
Wereszycki H., Pod berłem Habsburgów. Zagadnienia narodowościowe, Kraków 1975
Wiech S., „Dyktatura serca” na zachodnich rubieżach Cesarstwa Rosyjskiego. Dzieje kariery wojskowo-urzędniczej Piotra Albiedyńskiego (1826–1883), Kielce 2010
Wiech S., Walka o dusze czy o narodowość? Polityka rosyjska wobec Kościoła greckokatolickiego w Królestwie Polskim w latach 1864–1905, „Nasza Przeszłość” 92 (1999)
Wieczorkiewicz P.P., Z genezy projektu wydzielenia Chełmszczyzny, „Rocznik Lubelski” 23/24 (1981/1982)
Wiert (Werth) P., Prawosławije, inosławije, inowierije. Oczerki po istorii rieligioznogo raznoobrazija Rossijskoj impierii, tłum. N. Miszakowa, M. Dołbiłow, Je. Zujewa et al., Moskwa 2012
Winter E., Papstwo i carizm, Moskwa 1964
Wrzyszcz A., Gubernia chełmska. Zarys ustrojowy, Lublin 1997
Zajączkowski W., Rosja i narody. Ósmy kontynent. Szkic dziejów Eurazji, Warszawa 2009
Zorin A., Kormia dwugławogo orła… Litieratura i gosudarstwiennaja idieołogija w Rossii w poslednej trieti XVIII – pierwoj trieti XIX wieka, Moskwa 2004