Wietrzenie mrozowe wybranych skał tatrzańskich w świetle badań laboratoryjny = Frost weathering of selected Tatra rocks in the light of laboratory tests

Lubera, Ewa; Krzaklewski, Paweł

doi:0033-2143 (print)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Wietrzenie mrozowe wybranych skał tatrzańskich w świetle badań laboratoryjny = Frost weathering of selected Tatra rocks in the light of laboratory tests Lubera, EwaKrzaklewski, Paweł

Object structure

Wietrzenie mrozowe wybranych skał tatrzańskich w świetle badań laboratoryjny = Frost weathering of selected Tatra rocks in the light of laboratory tests

Przegląd Geograficzny T. 92 z. 1 (2020)

Lubera, Ewa : Autor ; Krzaklewski, Paweł : Autor

wietrzenie mrozowe ; Tatry Zachodnie ; symulacja laboratoryjna

Wietrzenie mrozowe jest jednym z rodzajów wietrzenia fizycznego. Celem opracowania jest poznanie zróżnicowania tempa i przebiegu wietrzenia mrozowego oraz tempa i rozmiarów odpadania materiału ze ścian skalnych na podstawie badań terenowych i laboratoryjnych. Zróżnicowanie typów skał tatrzańskich, skład mineralny, ich uszczelnienie, zróżnicowana nasiąkliwość, porowatość decydują o przebiegu procesu, odmiennych efektach i produktach wietrzenia. Skutkiem wietrzenia jest rozluźnianie i stopniowe rozdrabnianie skały na mniejsze fragmenty. Próbki skalne, przeznaczone do badań laboratoryjnych reprezentowały utwory różnego wieku i różnych jednostek geologicznych Tatr Zachodnich. Przeprowadzone badania laboratoryjne symulują procesy zachodzące w warunkach naturalnych pozwalają na analizę cech fizycznych skał. Na podstawie wyliczonego wskaźnika wietrzenia mrozowego wyznaczono skały o najmniejszej i największej odporności na wietrzenie mrozowe. Na znaczną odporność badanych skał tatrzańskich wpływa niewielka porowatość otwarta, niska nasiąkliwość i zwięzłość skał, dobre wysortowanie ziaren skalnych, małe spękanie prób w stanie wyjściowym, obecność spoiwa zapełniającego niemal całkowicie pory skalne. Wpływ tekstury na rozpad skał nie został zaobserwowany, natomiast występowanie żył mineralnych w skale, determinuje ich sposób rozpadu, co miało miejsce w próbach zlepieńca drobnoziarnistego.

Baranowska J., Garbiak M., 1999, Badania ultradźwiękowe, Politechnika Szczecińska, Szczecin.
Bland W., Rolls D., 1998, Weathering: An Introduction to the Scientific Principles, University Press, Oxford, New York.
Chen T.C., Yeung M.R., Mori N., 2004, Effect of water saturation on deterioration of welded tuff due to freeze-thaw action, Cold Regions Science and Technology, 38, s. 127-136. https://doi.org/10.1016/j.coldregions.2003.10.001
Chrzan T., 1994, Ultradźwiękowe badania właściwości skał i materiałów budowlanych, Wyd. Politechnika Wrocławska, Wrocław.
Klimaszewski M., 1988, Rzeźba Tatr Polskich, Wyd. PWN, Warszawa.
Matsuoka N., 1990, Mechanisms of rock breakdown by frost action: an experimental approach, Cold Regions Science and Technology, 17, 3, s. 253-270. https://doi.org/10.1016/S0165-232X(05)80005-9
Migoń P., 2006, Geomorfologia, Wyd. PWN, Warszawa.
Nowakowski A., Młynarczuk M., Ratajczak T., Gustkiewicz J., 2003, Wpływ warunków termicznych na zmianę niektórych właściwości fizycznych i strukturalnych wybranych skał, Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN, 5, Kraków, s. 29-32.
Rączkowska Z., 2007, Współczesna rzeźba peryglacjalna wysokich gór Europy, Prace Geograficzne PAN, Warszawa.
Siwicki M. (red.), 2005, Praktyczny atlas Tatr polskich i słowackich, Wyd. Sygnatura.
Tricart J., 1960, Prace doświadczalne w zakresie zagadnienia wietrzenia mrozowego, [w:] J. Tricart (red.), Zagadnienia geomorfologiczne, Wyd. PWN, Warszawa, s. 201-234.
Witt A., Borówka R.K., 1997, Wielka Encyklopedia Geografii Świata. Rzeźba powierzchni Ziemi, 4, Wyd. Kurpisz, Poznań, s. 91-100.