Transgraniczna przestrzeń turystyczna obszarów morskich i nadmorskich na przykładzie Morza Bałtyckiego – próba wyjaśnienia pojęcia = Cross-border tourism space in maritime and seaside areasa s exemplified by the Baltic Sea Region – an attempt at explaining the concept

Cerić, Denis

doi:2300-8466 (on-line)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Transgraniczna przestrzeń turystyczna obszarów morskich i nadmorskich na przykładzie Morza Bałtyckiego – próba wyjaśnienia pojęcia = Cross-border tourism space in maritime and seaside areasa s exemplified by the Baltic Sea Region – an attempt at explaining the concept Cerić, Denis

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 91 z. 4 (2019)

morska przestrzeń turystyczna ; nadmorska przestrzeń turystyczna ; region Morza Bałtyckiego ; współpraca transgraniczna ; integracja transgraniczna

W artykule dokonano przeglądu wyników badań dotyczących transgranicznej przestrzeni turystycznej. Niniejsza praca koncentruje się na kształtowaniu transgranicznej przestrzeni turystycznej powiązanej z akwenem Morza Bałtyckiego. Przeanalizowano dostępną literaturę przedmiotu oraz bazy danych. Przeprowadzony przegląd wykazał, że przedmiot badań, jaki stanowią transgraniczna morska i nadmorska przestrzeń turystyczna, jest rzadko opisywany w literaturze, jednakże oddzielne filary koncepcji transgranicznej przestrzeni turystycznej, takie jak np. przestrzeń turystyczna, granice, współpraca transgraniczna oraz integracja transgraniczna, są przedmiotem wielu opracowań. Dodanie do wymienionych powyżej pojęć „morza” jako miejsca realizacji tejże integracji, pozwoli sformułować koncepcję „morskiej transgranicznej przestrzeni turystycznej”.

Altvater S., Fletcher R., Passarello C., 2019, The Need for Marine Spatial Planning in Areas Beyond National Jurisdiction, [w:] J. Zaucha, K. Gee (red.), Maritime Spatial Planning: past, present, future, Palgrave Macmillan, Cham, s. 397-415. https://doi.org/10.1007/978-3-319-98696-8_17
Blasco D., Guia J., Prats L., 2014, Emergence of governance in cross-border destinations, Annals of Tourism Research, 49, s. 159-173. https://doi.org/10.1016/j.annals.2014.09.002
Boggs S.W., 1932, Boundary functions and the principles of boundary making, Annals of the Association of American Geographers, 22, s. 48-59.
Borsa M., 2004, Gospodarka i polityka przestrzenna, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Warszawie, Warszawa.
Brunet-Jailly E., 2011, Special section: Borders, borderlands and theory: An introduction. Geopolitics, 16, 1, s. 1-6. https://doi.org/10.1080/14650045.2010.493765
Bufon M., 2002, Experiences of Cross-Border Cooperation in the Upper Adriatic, Regional & Federal Studies, 12, 4, s. 177-196. https://doi.org/10.1080/714004771
Butowski L., 2009, Turystyka w polityce spójności gospodarczej i społecznej Unii Europejskiej w latach 1994–1999 i 2000–2006: uwarunkowania teoretyczne, zakres rzeczowy, finansowy i przestrzenny, Difin, Warszawa.
Butowski L., 2014, Morska przestrzeń turystyczna, Turyzm, 24, 1, s. 57-64. https://doi.org/10.2478/tour-2014-0006
Cerić D., 2018, Cruise tourism: from regional saturation towards global dynamic equilibrium, [w:] D. Müller, M. Więckowski (red.), Tourism in Transitions. Geographies of Tourism and Global Change, Springer, Cham, s. 59-79. https://doi.org/10.1007/978-3-319-64325-0_4
Cerić D., Więckowski M., 2019, Współpraca transgraniczna w regionie Morza Bałtyckiego jako element kreowania przestrzeni turystycznej, [w:] A. Cedro (red.), Polska Geografia Morza. Przyrodnicze i społeczno-ekonomiczne badania morza i obszarów nadmorskich, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin, s. 29-44.
CoE1980, European Outline Convention on Transfrontier Co-operation between Territorial Communities or Authorities, Rada Europy, Treaty No. 106, Madrid, 21/05/1980 (https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/rms/0900001680078b0c, 15.06.2019).
Dziewoński K., 1988, Teoretyczne problem gospodarki przestrzennej, Biuletyn KPZK PAN, 138.
EC, 2007, Treaty of Lisbon amending the Treaty on European Union and the Treaty establishing the European Community, signed at Lisbon, 13 December 2007, Komisja Europejska, Official Journal of the European Union, C 306.
EC, 2016, Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Region, International ocean governance: an agenda for the future of our oceans, Brussels, 10.11.2016, Komisja Europejska, JOIN (2016), 49.
Escach E., Vaudor L., 2014, Réseaux de villes et processus de recomposition des niveaux: le cas des villes baltiques, Cybergeo: European Journal of Geography, 679 (http://journals.openedition.org/cybergeo/26336, 10.09.2018). https://doi.org/10.4000/cybergeo.26336
EUNETMAR, 2013, Study on Blue Growth, Maritime Policy and the EU Strategy for the Baltic Sea Region, https://webgate.ec.europa.eu/maritimeforum/en/node/3550 (10.09.2019).
Faby H., 2006, Tourism Policy Tools Applied by the European Union to Support Cross-border Tourism, [w:] H. Wachowiak (red.), Tourism and Borders Contemporary Issues, Policies and International Research, Ashgate, Aldershot, s. 19-30.
Fedyk W., Meyer B., Potocki J., 2017, Nowa koncepcja zarządzania regionami turystycznymi, Studia Oeconomica Posnaniensia, 4, 5, s. 60-81. https://doi.org/10.18559/SOEP.2017.4.3
Franckx E., 1996, Maritime Boundaries in the Baltic Sea: Past, Present and Future, Maritime Briefing, 2, 2, s. 1-25.
Gorzym-Wilkowski W.A., 2005, Region transgraniczny na tle podstawowych pojęć geograficznych - próba syntezy, Przegląd Geograficzny, 77, 2, s. 235-252.
Grzybowski M., 2011, Ekonomiczno-infrastrukturalne uwarunkowania rozwoju portów morskich w regionie Morza Bałtyckiego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 15, s. 161-172.
Guoa Y., Kimb S., Timothy D.J., Wangd K.-C., 2006, Tourism and reconciliation between Mainland China and Taiwan, Tourism Management, 27, s. 997-1005. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.08.001
Gwizdała J., 2015, Euroregiony jako forma współpracy transgranicznej w Europie, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 74, 2, s. 449-458.
Haas E.B., 1958, The Uniting of Europe, Stanford University Press, Stanford.
Haas E.B., 1964, Beynod the Nation-state, Functionalism and International Organization, Stanford University Press, Stanford.
Hartmann K., 2006, Destination management in crossborder regions, [w:] H. Wachowiak (red.), Tourism and borders: Contemporary issues, policies and international research, Ashgate, Burlington, s. 89-109.
Harvey D., 1973, Social Justice and the City, London.
Herrschel T., 2011, Borders in Post-socialist Europe: Territory, Scale, Society, Ashgate, Farnham.
Jerabek M., 2015, Role of tourism in cross-border cooperation - example of Czech -Saxon borderland, Conference Proceeding of the 10th International Conference on Topical Issues of Tourism, Jihlava, s. 190-201.
Leszczycki S., 1972, Pojęcie czynnika przestrzeni i jego rola we współczesnej gospodarce, [w:] K. Secomski (red.), Elementy teorii planowania przestrzennego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 5-32.
Kałuski S., 2017, Blizny historii. Geografia granic politycznych współczesnego świata, Dialog, Warszawa.
Kizielewicz J., 2012, Współpraca międzynarodowa w basenie Morza Bałtyckiego na rzecz rozwoju turystyki morskiej, Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, 77, s. 27-40.
Klemeshev A.P., Korneevets V.S., Palmowski T., Studzieniecki T., Fedorov G.M., 2017, Approaches to the Definition of the Baltic Sea Region, Baltiс Region, 9, 4. s. 4-20. https://doi.org/10.5922/2079-8555-2017-4-1
Kolosov V., Więckowski M., 2018, Border changes in Central and Eastern Europe, Geographia Polonica, 91, 1, s. 5-16. https://doi.org/10.7163/GPol.0106
Kowalczyk A., 2014, The Phenomenology of Tourism Space, Tourism, 24, 1, s. 9-15. https://doi.org/10.2478/tour-2014-0001
Kruczek Z., 2017, Regiony czy destynacje turystyczne. Kontrowersje wokół definiowania i nazywania, Ekonomiczne Problemy Turystyki, 37, 1, s. 39-47. https://doi.org/10.18276/ept.2017.1.37-03
Marczak M., Borzyszkowski J., 2009, Region (obszar) jako produkt turystyczny, Zeszyty Naukowe Instytutu Ekonomii i Zarządzania, 13, s. 117-126.
Martinez O.J., 1994, The dynamics of border interaction - New approaches to border analysis, [w:] C.H. Schofield (red.), World boundaries, global boundaries, 1, Routledge, London, s. 1-15.
Mayer M., Zbaraszewski W., Pieńkowski D., Gach G., Gernert J., 2019, Cross-Border Tourism in Protected Areas: Potentials, Pitfalls and Perspectives, Geographies of Tourism and Global Change, Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-05961-3
Mączak A., Samsonowicz H., 1962, Z zagadnień genezy rynku europejskiego: strefa bałtycka, Przegląd Historyczny, 52,2, s. 198-222.
Meyer B., 2008, Kształtowanie układów przestrzenno-funkcjonalnych przez turystykę, Rozprawy i Studia, 676, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Milewski D., 2014, Finansowanie przedsięwzięć turystycznych z funduszy unijnych w latach 2007-2013, [w:] A. Panasiuk (red.), Fundusze Unii Europejskiej w gospodarce turystycznej, Difin, Warszawa, s. 109-115.
Nilsson J.H., Eskilsson L., Ek R., 2010, Creating cross-border destinations: Interreg programmes and regionalisation in the Baltic Sea area, Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 10, s. 153-172. https://doi.org/10.1080/15022250903561978
Nilsson J.H., 2018, Mobility and regionalisation: Changing patterns of air traffic in the Baltic Sea Region in connection to European integration, Geographia Polonica, 91, 1, s. 77-93. https://doi.org/10.7163/GPol.0092
Paasi A., 1996, Territories, boundaries and consciousness, John Wiley & Sons, Chichester.
Pacuk M., Palmowski T., Tarkowski M., 2018, The emergence of Baltic Europe, an overview of Polish research on regional integration, Quaestiones Geographicae, 37, 2, s. 47-60. https://doi.org/10.2478/quageo-2018-0013
Palmowski T., 2000, Rola regionów transgranicznych w procesie integracji Europy Bałtyckiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Palmowski T., 2002, Współpraca transgraniczna obszarów nadmorskich na przykładzie Euroregionu Bałtyk, [w:] A. Stasiak, Euroregiony wschodniego pogranicza - założenia i osiągnięcia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok, s. 111-121.
Palmowski T., 2011, Bałtycki cruising, Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 18, s. 97-107.
Palmowski T., 2017, Baltic Europe - 40 years of integration, Studia Regionalia, 52, s. 41-57. https://doi.org/10.12657/studreg-52-03
Parysek J., 2007, Wprowadzenie do gospodarki przestrzennej. Wybrane aspekty praktyczne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Portman M.E., 2007, Zoning design for cross-border marine protected areas: The Red Sea Marine Peace Park case study, Ocean & Coastal Management, 50, s. 499-522. https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2007.02.008
Prescott J.R.V., 1987, Political frontiers and boundaries, Unvin Hyman, London.
Prokkola E.K., 2007, Cross-border Regionalization and Tourism Development at the Swedish-Finnish Border: 'Destination Arctic Circle', Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 7, 2, s. 1-20. https://doi.org/10.1080/15022250701226022
Prokkola E.K., 2008, Resources and barriers in tourism development: cross-border cooperation, regionalization and destination building at the Finnish-Swedish border, FENNIA 186, 1, s. 31-46.
Prokkola E.K., Lois M., 2016, Scalar politics of border heritage: an examination of the EU's northern and southern border areas, Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 16, 1, s. 14-35. https://doi.org/10.1080/15022250.2016.1244505
Pyć D., 2019, The Role of the Law of the Sea in Marine Spatial Planning, [w:] J. Zaucha, K. Gee (red.), Maritime Spatial Planning: past, present, future, Palgrave Macmillan, Cham, s. 375-395. https://doi.org/10.1007/978-3-319-98696-8_16
Ricq Ch., 2006, Handbook of transfrontier co-operation, Edition, Paris.
Sadoff C., Grey D., 2002, Beyond the river: the benefits of cooperation on international rivers, Water Policy, 4, s. 389-403. https://doi.org/10.1016/S1366-7017(02)00035-1
Saarinen J., 2017, Enclavic tourism spaces territorialization and bordering in tourism destination development and planning, Tourism Geographies, 19, 3, s. 425-437. https://doi.org/10.1080/14616688.2016.1258433
Skrzeszewska K., 2012, Popyt na usługi noclegowe świadczone w basenie Morza Bałtyckiego na tle popytu na usługi turystyczne w Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Ekonomiczne Problemy Usług, 82, s. 139-151.
Stålvant C.-E., Westermann R., 1996, Actors around the Baltic Sea. An inventory of infrastructures: Initiatives, Agreements and Actors. Compiled for the Baltic Sea States Summit 1996, Stockholm.
Stegner T., 2009, Granice w Europie Bałtyckiej, [w:] T. Studzieniecki (red.), Granice, współpraca i turystyka w Europie Bałtyckiej, Academia Europa Nostra, Gdynia - Lubieszynek, s. 48-59.
Stoffelen A., Vanneste D., 2017, Tourism and cross-border regional development: insights in European contexts, European Planning Studies, 25, 6, s. 1013-1033. https://doi.org/10.1080/09654313.2017.1291585
Studzieniecki T., 2009, Granice, współpraca i turystyka w Europie Bałtyckiej: zbiór studiów, Academia Europa Nostra, Gdynia - Lubieszynek.
Studzieniecki T., 2016, The development of cross-border cooperation in an EU macroregion - a case study of the Baltic Sea Region, Procedia Economics and Finance, 39, s. 235-241. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(16)30318-5
Studzieniecki T., Meyer B., 2017, The programming of tourism development in Polish cross-border areas during the 2007-2013 period, 6th Central European Conference in Regional Science - CERS, s. 506-516.
Studzieniecki T., Palmowski T., 2019, Delimitacja destynacji turystycznej na przykładzie Regionu Morza Bałtyckiego, [w:] E. Wszendybył-Skulska, M. Dębski (red.), Marketing turystyczny, Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 20, 2, 1, s. 91-107.
Timothy D.J., 1995, Political boundaries and tourism: Borders as tourist attractions, Tourism Management, 16, 7, s. 525-532. https://doi.org/10.1016/0261-5177(95)00070-5
Timothy D.J., 1999, Cross-Border Partnership in Tourism Resource Management: International Parks along the US-Canada Border, Journal of Sustainable Tourism, 7, 3-4, s. 182-205. https://doi.org/10.1080/09669589908667336
Timothy D.J., Saarinen J., 2013, Cross-border cooperation and tourism in Europe, [w:] C. Costa, E. Panyik, D. Buhalis (red.), Trends in European tourism planning and organisation, Channel View Publications, Bristol. https://doi.org/10.21832/9781845414122-009
Toczyski W., Lendzion J., Zaucha J., 2007, Turystyka zrównoważona w Europie Bałtyckiej. Produkty, sieci współpracy i marketing, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Tosun C., Timothy D.J., Parpairis A., Macdonald D., 2005, Cross-border cooperation in tourism marketing growth strategies, Journal of Travel & Tourism Marketing, 18, 1, s. 5-23. https://doi.org/10.1300/J073v18n01_02
Tyldesley D., 2004, Coastal and Marine Spatial Planning Framework for the Irish Sea Pilot Project, Defra, London.
UNCLOS, 1982, The United Nations Convention on the Law of the Sea, http://www.un.org/depts/los/convention_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf (17.08.2019).
UNWTO, 2013, Tourism Highlights - 2013 Edition, Światowa Organizacja Turystyki Narodów Zjednoczonych, https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284415427 (09.09.2019).
UNWTO, 2019, Tourism Highlights - 2019 Edition, Światowa Organizacja Turystyki Narodów Zjednoczonych, https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284421152 (09.09.2019).
Vitale A., 2011, The contemporary EU's notion of territoriality and external borders, European Spatial Research And Policy, 18, 2, s. 17-27. https://doi.org/10.2478/v10105-011-0010-3
Wallace H., Wallace W., Pollack M.A., 2005, Policy-making in the European Union, Oxford University Press, Oxford - New York.
Wanagos M., 2000, Wpływ dostępności turystycznej na kształtowanie produktu turystycznego regionu, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu, 2, s. 233-241.
Warszyńska J., Jackowski A., 1979, Podstawy geografii turyzmu, PWN, Warszawa.
Wassenberg B., Reitel B., Peyrony J., Rubiò J., 2015, Territorial cooperation in Europe. A historical perspective, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
Weidenfeld A., 2013, Tourism and Cross-border regional innovation systems, Annals of Tourism Research, 42, s. 191-213. https://doi.org/10.1016/j.annals.2013.01.003
Więckowski M., 2002, Development of the new tourist space of the Western Carpathian Mts. in the 1990s, [w:] T. Komornicki, H. Powęska (red.), Slovakia and Poland Urban, social and demographic questions. Relations between neighbours, Europa XXI, 7, IGiPZ PAN, OAPTG, Warszawa, s. 121-131.
Więckowski, M., 2004, Przyrodnicze uwarunkowania kształtowania się polsko-słowackich więzi transgranicznych, Prace Geograficzne, 195, IGiPZ PAN, Warszawa.
Więckowski M., 2008, Integracja przestrzeni turystycznej na pograniczach w Unii Europejskiej, [w:] D. Ilnicki, K. Janc (red.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych, "Europa bez granic" - nowe wyzwania, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 201-209.
Więckowski M., 2010, Turystyka na obszarach przygranicznych Polski, Prace Geograficzne, 224, IGiPZ PAN, Warszawa.
Więckowski M., 2014, Tourism space: an attempt at a fresh look, Tourism, 24, 1, s. 17-24. https://doi.org/10.2478/tour-2014-0002
Więckowski M., 2018, From periphery and the doubled national trails to the cross-border thematic trails: New cross-border tourism in Poland, [w:] D.K. Müller, M. Więckowski (red.), Tourism in transitions. Recovering decline, managing change, Geographies of Tourism and Global Change, Springer, Cham, s. 173-186. https://doi.org/10.1007/978-3-319-64325-0_10
Więckowski M., Cerić D., 2016, Evolving tourism on the Baltic Sea coast: perspectives on change in the Polish maritime borderland, Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 16, 1, s. 98-111. https://doi.org/10.1080/15022250.2016.1244598
Włodarczyk B., 2007, Przestrzeń turystyczna - pojęcie, wymiary i cechy, Turyzm, 17, 1-2, s. 149-162.
Zaleski J., Wojewódka C., 1977, Europa Bałtycka, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk.
Zaucha J., 2007, Rola przestrzeni w kształtowaniu relacji gospodarczych. Ekonomiczne fundamenty planowania przestrzennego w Europie Bałtyckiej, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Zaucha J., 2008, Sea Use Planning and ICZM Input to the Long Term Spatial Development Perspective, Final report from working group 3, Vision and Strategies around the Baltic Sea, Riga, https://vasab.org/wp-content/themes/vasab/assets/eww/documents/EWW_WG3_final_report.doc (13.08.2019).
Zaucha J., 2018, Gospodarowanie przestrzenią morską, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa.
Zaucha J., Pyć D., Böhme K., Neumann L., Aziewicz D., 2020, EU Macro-Regional Strategies for the Baltic Sea Region after 2020. A nutshell of beauty and possibilities, Europa XXI, 38 (w druku). https://doi.org/10.7163/Eu21.2020.38.1