Wybrane cechy zagospodarowania przestrzennego i aktywności gospodarczej w otoczeniu miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej = Selected features of spatial management and economic activity in the vicinity of border-crossing points on the Polish-German border

Dołzbłasz, Sylwia; Zelek, Krzysztof

doi:2300-8466 (on-line)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Wybrane cechy zagospodarowania przestrzennego i aktywności gospodarczej w otoczeniu miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej = Selected features of spatial management and economic activity in the vicinity of border-crossing points on the Polish-German border Dołzbłasz, SylwiaZelek, Krzysztof

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 91 z. 4 (2019)

Dołzbłasz, Sylwia : Autor ; Zelek, Krzysztof : Autor

przejście graniczne ; pogranicze polsko-niemieckie ; inwentaryzacja terenowa ; zagospodarowanie przestrzenne ; aktywność gospodarcza ; granica wewnętrzna Schengen

Głównym celem pracy była identyfikacja wybranych cech zagospodarowania przestrzennego miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej, a także analiza aktywności gospodarczej w ich najbliższym otoczeniu w warunkach otwartej granicy wewnętrznej UE i strefy Schengen. Inwentaryzacji terenowej poddano zarówno byłe przejścia graniczne zlikwidowane w 2007 r., jak i nowe miejsca umożliwiające przekraczanie granicy oraz ich najbliższe otoczenie (w promieniu 200 m) po polskiej i po niemieckiej stronie. Uzyskane dane pozwoliły zidentyfikować główne prawidłowości w zakresie zachowania infrastruktury granicznej, wykorzystania zabudowań byłych przejść granicznych, a także infrastruktury drogowej oraz liczby i struktury rodzajowej podmiotów gospodarczych. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, iż nowopowstałe po 2007 r. miejsca przekraczania granicy znajdują się głównie na odcinku od Pargowa do wybrzeża Zalewu Szczecińskiego i w okolicach Świnoujścia. Elementy infrastruktury granicznej (np. pasy drogowe do odprawy celnej, budki celników, wiaty) w dalszym ciągu występowały na połowie badanych przejść, a nowe funkcje zabudowań byłych przejść granicznych (głównie handlowo-usługowe) pojawiły się przede wszystkim na tych, które zlokalizowane były w miastach przygranicznych oraz przy połączeniach autostradowych. Natomiast w zakresie aktywności gospodarczej widoczna była wyraźnie większa liczba firm po polskiej stronie, koncentracja w miastach podzielonych oraz dominacja handlu wśród jednostek polskich, a usług zakwaterowania i gastronomii – wśród niemieckich.

Agnew J., Mitchell K., Toal G., 2003, Introduction, [w:] J. Agnew, K. Mitchell, G. Toal (red.), A Companion to Political Geography, Blackwell, Oxford, s. 1-9. https://doi.org/10.1002/9780470998946
Anderson J., O'Dowd L., 1999, Borders, Border Regions and Territoriality: Contradictory Meanings, Changing Significance, Regional Studies, 33, 7, s. 59-604. https://doi.org/10.1080/00343409950078648
Anisiewicz R., Palmowski T., 2014, Small border traffic and cross-border tourism between Poland and the Kaliningrad Oblast of the Russian Federation, Quaestiones Geographicae, 2, s. 79-86. https://doi.org/10.2478/quageo-2014-0017
Bański J., 2010, Granica w badaniach geograficznych - definicja i próba klasyfikacji, Przegląd Geograficzny 82, 4, s. 489-508. https://doi.org/10.7163/PrzG.2010.4.1
Bufon M., 2008, The Schengen regime and the new EU's internal and external boundaries in Central-Eastern Europe, Romanian Review on Political Geography, 10, 2, s. 15-28.
Chojnicki Z., 1999, Uwarunkowania rozwoju regionu nadgranicznego. Koncepcje i założenia teoretyczne, [w:] Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 355-377.
Ciok S., 1990, Problematyka obszarów przygranicznych Polski Południowo - Zachodniej. Studium społeczno-ekonomiczne, Acta Universitatis Wratislaviensis, 1155, Studia Geograficzne, 68, PWN Warszawa - Wrocław.
Ciok S., 1995, Wpływ zmian funkcji granicy na przeobrażenia w polsko-niemieckiej strefie przygranicznej, [w:] Polska i jej współdziałanie transgraniczne z sąsiadami, Biuletyn, 10, I2, IGiPZ PAN, Warszawa.
Ciok S., 2004, Pogranicze polsko-niemieckie. Problemy współpracy transgranicznej, Acta Universitatis Wratislaviensis, 2603, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
Dołzbłasz S., 2015, Symmetry or asymmetry? Cross-border openness of service providers in Polish-Czech and Polish-German border towns, Moravian Geographical Reports, 23, 1, s. 2-12. https://doi.org/10.1515/mgr-2015-0001
Dołzbłasz S., 2017, Sieci współpracy transgranicznej na pograniczach Polski, Rozprawy Naukowe IGiRR, 40, Uniwersytet Wrocławski.
Dołzbłasz S., Raczyk A., 2012, Transborder openness of companies in a divided city. Zgorzelec/Görlitz case study, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 103, 3, s. 347-361. https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.2011.00688.x
Eberhardt P., 2013, Linia Odry i Nysy Łużyckiej jako zachodnia granica Polski - postulaty i urzeczywistnienie, [w:] P. Eberhardt (red.), Studia nad geopolityką XX wieku, Prace Geograficzne, 242, IGiPZ PAN, Warszawa.
Furmankiewicz M., 2000, Ocena zagospodarowania otoczenia polsko-czeskich drogowych przejść granicznych, [w:] Z. Mikołajewicz (red.), Uwarunkowania i strategie rozwoju regionalnego w procesach integracji europejskiej, Opole, s. 407-420.
Granice RP, 2008, Komenda Głównej Straży Granicznej, https://www.strazgraniczna.pl/pl/granica/granice-rp/1910,Granice-RP.html (01.07.2019).
Jackiewicz Z., 1998, Wojska Ochrony Pogranicza 1945 - 1991. Krótki informator historyczny, Kętrzyn.
Kałuski S., 2017, Blizny historii. Geografia granic politycznych współczesnego świata, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
Kindler E., Matejko E., 2008, Monitoring przejść granicznych Unii Europejskiej, Raport z badań, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.
Kolosov V., Więckowski M., 2018, Border changes in Central and Eastern Europe: An introduction, Geographia Polonica, 91, 1, s. 5-16. https://doi.org/10.7163/GPol.0106
Komornicki T., 1999, Granice Polski. Analiza zmian przenikalności w latach 1990-1996, Geopolitical Studies, 5, IGiPZ PAN, Warszawa.
Komornicki T., 2004, Przemiany przenikalności polskich granic latach 1990 - 2002, [w:] T. Markowski (red.), Przestrzeń w zarządzaniu rozwojem regionalnym i lokalnym, Biuletyn KPZK PAN, 211, s. 391-406.
Komornicki T., Wiśniewski R., 2017, Border traffic as a measure of trans-border relations, Transport Geography, Mitteilungen der Österreichischen Geographischen Gesellschaft, 159, Wien, s. 151-172. https://doi.org/10.1553/moegg159s151
Koschatzky K., 2000, A river is a river - cross-border networking between Baden and Alsace, European Planning Studies, 8, 4, s. 429-449. https://doi.org/10.1080/713666422
Kulczyńska K., 2010, The Gubin-Guben transborder urban complex as an arena of consumer behavior, Bulletin of Geography Socio-Economic Series, 14, s. 79-89. https://doi.org/10.2478/v10089-010-0016-z
Kulczyńska K., 2018, Zachowania przestrzenne konsumentów w miastach podzielonych polsko-niemieckiego i polsko-czeskiego obszaru przygranicznego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Martinez O.J., 1994, Border People. Life and Society in the U.S.-Mexico borderlands, The University of Arizona Press, Tuscon&London.
Miltiadou M., Bouhouras E., Basbas S., Mintsis G., Taxiltaris C., 2017, Analysis of border crossings in South East Europe and measures for their improvement, Transportation Research Procedia, 25, s. 603-615. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2017.05.445
Newman D., 2003, Boundaries, [w:] J. Agnew, K. Mitchell, G. Toal (red.), A Companion to Political Geography, Blackwell, Oxford, s. 123-137.
Newman D., Paasi A., 1998, Fences and Neighbours in the Postmodern World: Boundary Narratives in Political Geography, Progress in Human Geography, 22, s. 186-207. https://doi.org/10.1191/030913298666039113
Nicol H.N., Minghi J., 2005, The Continuing Relevance of Borders in Contemporary Contexts, Geopolitics, 10, 4, s. 680-687. https://doi.org/10.1080/14650040500436647
Otok S., 2007, Geografia polityczna, PWN, Warszawa.
Popescu G., 2011, Bordering and ordering in the twenty-first century: Understanding borders, Rowman&Littlefield, Lantham.
Powęska H., 2016, Handel przygraniczny w warunkach zmian przenikalności granicy, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Prescott V., Triggs G.D., 2008, International Frontiers and Boundaries. Law, Politics and Geography, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden-Boston.
Prochowicz J., 2006, Granice Polski po II wojnie światowej. Granica zachodnia, [w:] Problemy Ochrony Granic, Biuletyn, 35, s. 7–20.
Raczyk A., Dołzbłasz S., Leśniak-Johann M., 2012, Relacje współpracy i konkurencji na obszarze pogranicza polsko-niemieckiego, Gaskor, Wrocław.
Rietveld P., 2012, Barrier Effects of Borders: Implications for Border Crossing Infrastructures, European Journal of Transport and Infrastructure Research, 12, 2, s. 150-166.
Rosik P., 2012, Dostępność lądowa przestrzeni Polski w wymiarze europejskim, Prace Geograficzne 233, IGiPZ PAN, Warszawa.
Sobczyński M., 2008, Zmienność funkcji granic międzynarodowych na ziemiach polskich od czasów Rzeczypospolitej Szlacheckiej do przystąpienia Polski do układu z Schengen, [w:] P. Eberhardt (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, Prace Geograficzne, 218, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 29-54.
Spierings B., van der Velde M., 2008, Shopping, borders and unfamiliarity: consumer mobility in Europe, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 99, 4, s. 497-505. https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.2008.00484.x
Szejgiec B., Wiśniewski R., 2008, Struktura i wielkość ruchu granicznego na granicy polsko-ukraińskiej, [w:] Europa bez granic - nowa jakość przestrzeni, Rozprawy Naukowe IGiRR UWr, 4, s. 121-129.
Werwicki A., Powęska H., 1993, Rejony przejść granicznych jako obszary koncentracji handlu i usług - granica zachodnia. Biuletyn IGiPZ PAN, 1, s. 61-85.
Więckowski M., 2004, Przyrodnicze uwarunkowania kształtowania się polsko-słowackich więzi transgranicznych, Prace Geograficzne, 195, IGiPZ PAN, Warszawa.
Więckowski M., 2010, Turystyka na obszarach przygranicznych Polski, Prace Geograficzne, 224, IGiPZ PAN, Warszawa.
Więckowski M., Michniak D., Bednarek-Szczepańska M., Chrenka B., Ira V., Komornicki T., Rosik P., Stępniak M., Székely V., Śleszyński P., Świątek D., Wiśniewski P., 2012, Pogranicze polsko-słowackie. Dostępność transportowa a turystyka, IGiPZ PAN, Slovenská Akadémia Vied, Geografický Ústav, Warszawa - Bratysława.