Wybrane cechy zagospodarowania przestrzennego i aktywności gospodarczej w otoczeniu miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej = Selected features of spatial management and economic activity in the vicinity of border-crossing points on the Polish-German border

Dołzbłasz, Sylwia; Zelek, Krzysztof

doi:2300-8466 (on-line)

- ris
- BibTeX
- EndNote
- Csv

Wybrane cechy zagospodarowania przestrzennego i aktywności gospodarczej w otoczeniu miejsc przekraczania granicy polsko-niemieckiej = Selected features of spatial management and economic activity in the vicinity of border-crossing points on the Polish-German border Dołzbłasz, SylwiaZelek, Krzysztof

Object structure

Przegląd Geograficzny T. 91 z. 4 (2019)

Dołzbłasz, Sylwia : Autor ; Zelek, Krzysztof : Autor

boreder-crossing point ; Polish-German borderland ; field inventory ; spatial management ; economic activity ; internal Schengen border

A basic research topic taken up within the framework of border studies concerns the function of political borders, as well as changes therein over time. As a matter of special importance is then the location of border crossing points and the character of their immediate surroundings, much depends on the analysis of transformations these areas undergo, in line with shifting formal and legal circumstances, as well as in terms of infrastructure and socio-economic conditions. Poland’s 2007 accession to the EU’s Schengen Agreement obviously had a number of major consequences in this respect, not least along the Polish-German border where border posts underwent formal liquidation, and the border could theoretically be crossed along its entire length. The rules applying to an internal Schengen border are known to favour spatial development in border areas, as permeability increases and there may be a long-term trend for the role of a border as a barrier to decline. Notably, the local dimension would seem to be of great importance to the achievement of practical effects (Bufon, 2008). The work detailed here has had as its main aims the identification of the spatial--development features characterising crossings along the Polish-German border, and the analysis of economic activity in their immediate vicinity, under the circumstances of a now-open internal border within the Schengen Area. The analysis covered areas surrounding the formal border crossings abolished on 21.12.2007, as well as new places in which organised crossings began to take place (along roads, walking or cycle paths or railway lines). This scope of interest led to a field inventory of 47 areas on both the Polish and German sides, at which a border crossing was made possible by roads (n = 29), or along cycle or walking paths (n = 18). Data obtained allowed for an identification of key regularities as regards the maintenance of border infrastructure, the reuse of the buildings of former border posts, road infrastructure, and numbers and type structure where operating companies were concerned. The newly-created border-crossing points were mainly seen to locate along the section of border between Pargów and the coast of the Szczecin Lagoon, as well as in the Świnoujście area (where the boundary does not run along rivers).Interestingly, use was being made of only half the former border-post buildings, on both the Polish and German sides. Where new designations of activity were present, a degree of diversification was visible. Our results show clearly how difficult it may still prove to introduce new functions in the reality of an open, internal Schengen Area border. The study offers grounds for a perhaps-surprising conclusion that, given the conditions under which the Polish-German border still functions, a formal status as open does not preclude significant limitations still being imposed on the possibilities for borderland integration, in a spatial context in particular.

Agnew J., Mitchell K., Toal G., 2003, Introduction, [w:] J. Agnew, K. Mitchell, G. Toal (red.), A Companion to Political Geography, Blackwell, Oxford, s. 1-9. https://doi.org/10.1002/9780470998946
Anderson J., O'Dowd L., 1999, Borders, Border Regions and Territoriality: Contradictory Meanings, Changing Significance, Regional Studies, 33, 7, s. 59-604. https://doi.org/10.1080/00343409950078648
Anisiewicz R., Palmowski T., 2014, Small border traffic and cross-border tourism between Poland and the Kaliningrad Oblast of the Russian Federation, Quaestiones Geographicae, 2, s. 79-86. https://doi.org/10.2478/quageo-2014-0017
Bański J., 2010, Granica w badaniach geograficznych - definicja i próba klasyfikacji, Przegląd Geograficzny 82, 4, s. 489-508. https://doi.org/10.7163/PrzG.2010.4.1
Bufon M., 2008, The Schengen regime and the new EU's internal and external boundaries in Central-Eastern Europe, Romanian Review on Political Geography, 10, 2, s. 15-28.
Chojnicki Z., 1999, Uwarunkowania rozwoju regionu nadgranicznego. Koncepcje i założenia teoretyczne, [w:] Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 355-377.
Ciok S., 1990, Problematyka obszarów przygranicznych Polski Południowo - Zachodniej. Studium społeczno-ekonomiczne, Acta Universitatis Wratislaviensis, 1155, Studia Geograficzne, 68, PWN Warszawa - Wrocław.
Ciok S., 1995, Wpływ zmian funkcji granicy na przeobrażenia w polsko-niemieckiej strefie przygranicznej, [w:] Polska i jej współdziałanie transgraniczne z sąsiadami, Biuletyn, 10, I2, IGiPZ PAN, Warszawa.
Ciok S., 2004, Pogranicze polsko-niemieckie. Problemy współpracy transgranicznej, Acta Universitatis Wratislaviensis, 2603, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
Dołzbłasz S., 2015, Symmetry or asymmetry? Cross-border openness of service providers in Polish-Czech and Polish-German border towns, Moravian Geographical Reports, 23, 1, s. 2-12. https://doi.org/10.1515/mgr-2015-0001
Dołzbłasz S., 2017, Sieci współpracy transgranicznej na pograniczach Polski, Rozprawy Naukowe IGiRR, 40, Uniwersytet Wrocławski.
Dołzbłasz S., Raczyk A., 2012, Transborder openness of companies in a divided city. Zgorzelec/Görlitz case study, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 103, 3, s. 347-361. https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.2011.00688.x
Eberhardt P., 2013, Linia Odry i Nysy Łużyckiej jako zachodnia granica Polski - postulaty i urzeczywistnienie, [w:] P. Eberhardt (red.), Studia nad geopolityką XX wieku, Prace Geograficzne, 242, IGiPZ PAN, Warszawa.
Furmankiewicz M., 2000, Ocena zagospodarowania otoczenia polsko-czeskich drogowych przejść granicznych, [w:] Z. Mikołajewicz (red.), Uwarunkowania i strategie rozwoju regionalnego w procesach integracji europejskiej, Opole, s. 407-420.
Granice RP, 2008, Komenda Głównej Straży Granicznej, https://www.strazgraniczna.pl/pl/granica/granice-rp/1910,Granice-RP.html (01.07.2019).
Jackiewicz Z., 1998, Wojska Ochrony Pogranicza 1945 - 1991. Krótki informator historyczny, Kętrzyn.
Kałuski S., 2017, Blizny historii. Geografia granic politycznych współczesnego świata, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
Kindler E., Matejko E., 2008, Monitoring przejść granicznych Unii Europejskiej, Raport z badań, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.
Kolosov V., Więckowski M., 2018, Border changes in Central and Eastern Europe: An introduction, Geographia Polonica, 91, 1, s. 5-16. https://doi.org/10.7163/GPol.0106
Komornicki T., 1999, Granice Polski. Analiza zmian przenikalności w latach 1990-1996, Geopolitical Studies, 5, IGiPZ PAN, Warszawa.
Komornicki T., 2004, Przemiany przenikalności polskich granic latach 1990 - 2002, [w:] T. Markowski (red.), Przestrzeń w zarządzaniu rozwojem regionalnym i lokalnym, Biuletyn KPZK PAN, 211, s. 391-406.
Komornicki T., Wiśniewski R., 2017, Border traffic as a measure of trans-border relations, Transport Geography, Mitteilungen der Österreichischen Geographischen Gesellschaft, 159, Wien, s. 151-172. https://doi.org/10.1553/moegg159s151
Koschatzky K., 2000, A river is a river - cross-border networking between Baden and Alsace, European Planning Studies, 8, 4, s. 429-449. https://doi.org/10.1080/713666422
Kulczyńska K., 2010, The Gubin-Guben transborder urban complex as an arena of consumer behavior, Bulletin of Geography Socio-Economic Series, 14, s. 79-89. https://doi.org/10.2478/v10089-010-0016-z
Kulczyńska K., 2018, Zachowania przestrzenne konsumentów w miastach podzielonych polsko-niemieckiego i polsko-czeskiego obszaru przygranicznego, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Martinez O.J., 1994, Border People. Life and Society in the U.S.-Mexico borderlands, The University of Arizona Press, Tuscon&London.
Miltiadou M., Bouhouras E., Basbas S., Mintsis G., Taxiltaris C., 2017, Analysis of border crossings in South East Europe and measures for their improvement, Transportation Research Procedia, 25, s. 603-615. https://doi.org/10.1016/j.trpro.2017.05.445
Newman D., 2003, Boundaries, [w:] J. Agnew, K. Mitchell, G. Toal (red.), A Companion to Political Geography, Blackwell, Oxford, s. 123-137.
Newman D., Paasi A., 1998, Fences and Neighbours in the Postmodern World: Boundary Narratives in Political Geography, Progress in Human Geography, 22, s. 186-207. https://doi.org/10.1191/030913298666039113
Nicol H.N., Minghi J., 2005, The Continuing Relevance of Borders in Contemporary Contexts, Geopolitics, 10, 4, s. 680-687. https://doi.org/10.1080/14650040500436647
Otok S., 2007, Geografia polityczna, PWN, Warszawa.
Popescu G., 2011, Bordering and ordering in the twenty-first century: Understanding borders, Rowman&Littlefield, Lantham.
Powęska H., 2016, Handel przygraniczny w warunkach zmian przenikalności granicy, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Prescott V., Triggs G.D., 2008, International Frontiers and Boundaries. Law, Politics and Geography, Martinus Nijhoff Publishers, Leiden-Boston.
Prochowicz J., 2006, Granice Polski po II wojnie światowej. Granica zachodnia, [w:] Problemy Ochrony Granic, Biuletyn, 35, s. 7–20.
Raczyk A., Dołzbłasz S., Leśniak-Johann M., 2012, Relacje współpracy i konkurencji na obszarze pogranicza polsko-niemieckiego, Gaskor, Wrocław.
Rietveld P., 2012, Barrier Effects of Borders: Implications for Border Crossing Infrastructures, European Journal of Transport and Infrastructure Research, 12, 2, s. 150-166.
Rosik P., 2012, Dostępność lądowa przestrzeni Polski w wymiarze europejskim, Prace Geograficzne 233, IGiPZ PAN, Warszawa.
Sobczyński M., 2008, Zmienność funkcji granic międzynarodowych na ziemiach polskich od czasów Rzeczypospolitej Szlacheckiej do przystąpienia Polski do układu z Schengen, [w:] P. Eberhardt (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, Prace Geograficzne, 218, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 29-54.
Spierings B., van der Velde M., 2008, Shopping, borders and unfamiliarity: consumer mobility in Europe, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 99, 4, s. 497-505. https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.2008.00484.x
Szejgiec B., Wiśniewski R., 2008, Struktura i wielkość ruchu granicznego na granicy polsko-ukraińskiej, [w:] Europa bez granic - nowa jakość przestrzeni, Rozprawy Naukowe IGiRR UWr, 4, s. 121-129.
Werwicki A., Powęska H., 1993, Rejony przejść granicznych jako obszary koncentracji handlu i usług - granica zachodnia. Biuletyn IGiPZ PAN, 1, s. 61-85.
Więckowski M., 2004, Przyrodnicze uwarunkowania kształtowania się polsko-słowackich więzi transgranicznych, Prace Geograficzne, 195, IGiPZ PAN, Warszawa.
Więckowski M., 2010, Turystyka na obszarach przygranicznych Polski, Prace Geograficzne, 224, IGiPZ PAN, Warszawa.
Więckowski M., Michniak D., Bednarek-Szczepańska M., Chrenka B., Ira V., Komornicki T., Rosik P., Stępniak M., Székely V., Śleszyński P., Świątek D., Wiśniewski P., 2012, Pogranicze polsko-słowackie. Dostępność transportowa a turystyka, IGiPZ PAN, Slovenská Akadémia Vied, Geografický Ústav, Warszawa - Bratysława.